انواع روکش دندان + مزایا و معایب

توسط دکتر محمد نیک‌ زاد در ۲۷ دی, ۱۴۰۱

دندان از بخش‌های مختلفی ساخته شده است. بخشی از ساختار دندان که در دهان قابل مشاهده است و از خط لثه شروع می‌شود تاج دندان نام دارد. تاج وظیفه‌ی مهمی در حفاظت از بخش‌های زنده‌ی دندان دارد و توسط مینای دندان پوشانده شده است. مینای دندان مستحکم‌ترین عضو بدن است که مهم‌ترین عامل سلامت و استحکام دندان‌ها محسوب می‌شود؛ با این حال گاهی اوقات تاج دندان در اثر عوامل مختلفی آسیب می‎بیند.

درصورتی‌که تاج دندان دچار آسیب شود دندانپزشک پوششی به نام روکش یا تاج کلینیکی را بر روی باقیمانده‎ی دندان آسیب‌دیده قرار می‌دهد. تاج کلینیکی انواع مختلفی دارد که از نظر جنس و قیمت با هم متفاوت‌اند. در این مقاله به معرفی اجمالی انواع روکش دندان پرداخته و مزایا و معایب هر یک و اینکه کدام روکش دندان برای شما مناسب است را بررسی می‌کنیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید

روکش دندان چیست؟

روکش دندان یک پوشش یا کپ است که بر روی دندان فرسوده یا شکسته قرار گرفته و جایگزین تاج آناتومیکی دندان می‌شود. وظیفه‌ی روکش حفاظت از دندان آسیب دیده است و بخش قابل مشاهده‌ی دندان را می‌پوشاند؛ برای همین جنس این سرپوش بسیار مهم است؛ چرا که هم نقش حفاظتی داشته و هم در زیبایی دهان و دندان موثر است.

انواع روکش دندان

روکش‌ها سالیان سال است که در درمان‌های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روکش‌ها را از جنس‌های مختلفی می‌سازند؛ بطور مثال آلیاژهای فلزی، سرامیک و رزین. در این بخش به توضیح مهم‌ترین انواع روکش دندان می‌پردازیم.

قالبگیری از دهان و دندان برای روکش

روکش فلزی

روکش‌های تمام فلزی را از آلیاژهای فلز طلا یا آلیاژهایی با پایه‌ی کروم و نیکل ‌می‌سازند. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که اولین روکش‌های دندانی از جنس طلا بوده و در سال ۱۶۶ میلادی ساخته شده‌اند! استفاده از این نوع روکش‌ها در گذشته متداول‌تر از امروز بوده است. در ادامه مزایا و معایب روکش‌های فلزی را شرح می‌دهیم.

مزایای روکش‌های فلزی

مهم‌ترین مزیت روکش‌های دندانی فلزی استحکام بسیار بالای آن‌هاست.
این روکش‌ها به دلیل جنس فلزیشان بادوام‌ترین روکش‌های کلینیکی محسوب می‌شوند.
این روکش‌ها بیشتر از روکش‌های دندانی دیگر در برابر شکستگی مقاومت می‌کنند؛ به همین دلیل برای بیمارانی که عادات جویدن سخت دارند بسیار مناسب‌اند.
برای قرار دادن این روکش بر روی دندان، تنها بخش کوچکی از مینای دندان تراشیده می‌شود که در مقایسه با دیگر انواع روکش‌ دندان مزیت محسوب می‌شود.
در مقایسه با روکش‌های دیگر، روکش فلزی باعث سایش کمتر دندان‌های جانبی می‌شوند.

برای دریافت مشاوره و دریافت سؤال بیشتر، با کلینیک تخصصی دندان‌پزشکی دکتر محمد نیک‌زاد تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱۲۲۰۸۱۹۰۲

معایب روکش‌های فلزی

روکش‌های فلزی گران‌ترین نوع تاج کلینیکال دندان هستند.
رنگ این نوع از روکش‌ها متالیک است و به دندان طبیعی شباهت ندارد.
برخی از بیماران به فلز حساسیت دارند و نمی‌توانند از این نوع روکش‌ها استفاده کنند.

روکش‌های فلزی برای چه دندانی مناسب هستند؟

روکش‌های فلزی مخصوصاً آنهایی که کاملاً از طلا ساخته شده‌اند از کیفیت بالایی برخوردار هستند؛ اما به دلیل رنگ متفاوتی که دارند برای دندان‌های مولر عقبی مناسب هستند؛ زیرا این دندان‌ها خیلی به چشم نمی‌آیند و همچنین نقش مهمی در جویدن غذا دارند.

روکش دندان بدون پایه چیست و چقدر طول عمر دارد؟

روکش PFM

هسته‌ی مرکزی روکش‌های PFM را آلیاژهای فلزی تشکیل داده و سطح آن را سرامیکی به نام پرسلن می‌پوشاند. روکش‌های PFM بطور کلی به سه دسته‌ی غیرگرانبها، نیمه گرانبها و گرانبها تقسیم می‌شوند؛ زیرا برای ساخت هسته‌ی این نوع روکش‌ها از سه نوع آلیاژ فلزی استفاده می‌کنند.

روکش‌های غیرگران‌بها حاوی مقدار زیادی فلز پایه مانند کبالت، نیکل، برلیم و کروم به اضافه‌ی مقدار کمی (کمتر از ۲۵%) فلزات نجیب هستند.
مقدار فلزهای نجیب روکش‌های PFM نیمه قیمتی بیشتر از ۲۵% است
روکش‌های قیمتی حاوی لااقل ۶۰% فلز نجیب مانند طلا، پالادیوم و پلاتین هستند. این آلیاژهای قیمتی باید حداقل شامل ۴۰% طلا باشند.

مزایای روکش PFM

روکش‌های PFM به دلیل هسته‌ی فلزی خود استحکام خوبی دارند.
ظاهر این نوع از روکش‌ها به دلیل سطح سرامیکی که دارند، به دندان طبیعی شباهت دارند و در طول چند سال اول به خوبی ظاهر خود را حفظ می‎کنند.
تجربه نشان داده است که روکش‌های فلز-سرامیک برای ساخت بریج‌ دندان یا همان پل‌های دندانی بلندتر مناسب هستند.
این نوع از روکش‌های دندانی دوام خوبی دارند.
روکش‌های PFM نسبت به مزایایی که دارند از مقرون‌به‌صرفه‌ترین انواع روکش دندان محسوب می‌شوند.

معایب روکش PFM

روکش‌های PFM بیشتر از روکش‌‎های فلزی به دندان طبیعی شباهت دارند؛ ولی شفافیت مینای دندان را ندارند و در کنار دندان‌های دیگر مات به نظر می‌رسند.
به دلیل هسته‌ی فلزی روکش‌های فلز-سرامیک ممکن است بعد از مدتی خطی تیره در نزدیکی لثه پدیدار شود. البته اگر مقدار طلای هسته‌ی فلزی بالا باشد این احتمال کمتر است.
اگر روکش PFM را انتخاب کرده‌اید، توجه داشته باشید که برای قرارگیری این روکش بر روی دندانتان دندانپزشک مجبور است مقدار زیادی از دندان طبیعی را بتراشد.
این روکش‌ها می‌توانند باعث سایش دندان‌های کناری شده و درد و عفونت دندان را به وجود آورند.

روکش‌های فلز-سرامیک برای کدام دندان‌ها مناسب هستند؟

علیرغم شباهت ظاهری رنگ این روکش‌ها به رنگ طبیعی دندان، این روکش‌ها برای دندان‌های جلویی خیلی مناسب نیستند؛ زیرا نسبت به دندان‌های کناری مات بوده و دارای خط تیره‎ای در نزدیکی لثه هستند؛ پس روکش‌های PFM نیز همانند روکش‌های تمام فلز برای دندان‌های عقبی مناسب‌تر هستند.

دلایل تعویض روکش دندان

روکش‌ تمام سرامیکی

یکی از انواع روکش دندان روکش تمام سرامیکی است. این نوع روکش‌ها کاملاً از سرامیک ساخته می‌شوند و پیشرفتی بزرگ در علم دندانپزشکی مدرن محسوب می‌شوند. روکش‌های تمام سرامیکی امروزه بسیار پرطرفدار شده‌اند. در ادامه به بررسی مزایا و معایب و انواع روکش‌های تمام سرامیکی می‌پردازیم.

مزایای روکش تمام سرامیک

چشمگیرترین مزیت روکش‌های تمام سرامیکی زیبایی آن‌ها و شباهت فوق‌العاده‌شان به دندان‌های طبیعی است.
روکش‌های تمام سرامیکی از موادی زیست سازگار ساخته شده و باعث واکنش‌های آلرژیک و تحریک لثه نمی‌شود.
این روکش‌ها برخلاف روکش‌های PFM خط تیره ندارند.
این روکش بیشترین تطبیق با دیگر دندان‌ها را دارد.
در صورت عقب‌نشینی لثه، مصنوعی بودن تاج دندانتان قابل تشخیص نیست.

معایب روکش تمام سرامیک

روکش‌های تمام سرامیکی مستحکم هستند اما استحکام روکش‌های فلزی و PFM را ندارند.
این روکش‌ها نیز می‌توانند چندین سال دوام بیاورند؛ اما در کل دوامشان نسبت به روکش‌های فلزی و PFM کمتر است.
اگر روکش سرامیکی دندان ترک بخورد، قابل تعمیر نیست و باید کاملاً تعویض شود. هر چند ترک‌های کوچک با مته‌ی دندانپزشکی و عیوب بزرگتر با باندینگ کامپوزیت قابل صاف کردن و پوشاندن هستند؛ اما این نوع ترمیم‌ها طول عمر روکش را از حالت عادی نیز کمتر می‌کند.
قیمت روکش‌های تمام سرامیکی از روکش‌های PFM بالاتر است.

تفاوت روکش زیرکونیا با روکش معمولی

انواع روکش‌های تمام سرامیکی

روکش‌های فول سرامیک خود به ۴ نوع مختلف تقسیم می‌شوند که به معرفی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

روکش پرسلن و دی‌سیلیکات لیتیوم (IPS e.max)

در ساخت این نوع روکش دندان سرامیکی از لیتیوم دی‌سیلیکات نازک، سبک و زیست سازگار استفاده می‌شود. این روکش‌های انعطاف‌پذیر از زیبایی بالایی برخوردارند و مقاومت آن‌ها در برابر شکستگی ۴۰۰ مگاپاسکال است که باعث می‌شود در برابر آسیب دیدن از جویدن غذا و گاز گرفتن اجسام مقاومت قابل قبولی از خود نشان دهند.

روکش پرسلن قابل پرس تقویت‌شده با لوسیت (IPS Empress)

این نوع از روکش‌ها شفافیت و زیبایی بالایی دارند و به خوبی ظاهر دندان‌های مجاور خود را تقلید می‌کنند. عیب این روکش‌ها این است که از استحکام پایین‌تری برخوردارند؛ بطوری که مقاومت آن‌ها ۱۶۰ مگاپاسکال است.

روکش زیکونیای یکپارچه

یکی از انواع روکش دندان سرامیکی، روکش زیرکونیای یکپارچه است. این نوع از روکش یک انتخاب فوق‌العاده برای ترمیم‌های خلفی است. این روکش هم بسیار زیباست و با دندان‌های مجاور تطابق دارد و هم دوام بسیار بالایی دارد؛ طوری که مقاومت آن ۱۲۰۰ مگاپاسکال است. صاف بودن سطح و دوام این روکش آن را به گزینه‌ای مناسب برای افراد مبتلا به دندان قروچه تبدیل می‌کند.

انواع نایت گارد برای افراد مبتلا به دندان قروچه

روکش زیرکونیا با شفافیت بالا

این نوع روکش به دلیل نحوه پردازش مواد آن، که اثرات ناخالصی و عیوب ساختاری را به حداقل می‌رسانند، بسیار شفاف است. روکش‌های زیرکونیا با شفافیت بالا همچنین از استحکام مقبولی (۵۹۰-۷۲۰ مگاپاسکال) برخوردار هستند؛ به همین دلایل است که این روکش‌ها هم برای ترمیم‌های قدامی و هم خلفی استفاده می‌شوند؛ اما استفاده از آن‌های برای ترمیم قدامی معمول‌تر است.

پس از قرارگیری این روکش در دهان، رنگ دندان‌های مجاور به نوعی به آن سرایت کرده و همین باعث می‌شود که زیرکونیای شفاف شباهت بسیاری به دندان طبیعی پیدا کند. خوشبختانه این روکش بسیار زیست سازگار بوده و لثه را برنمی‌انگیزد.

روکش‌های تمام سرامیکی برای چه دندان‌هایی مناسب هستند؟

به دلیل زیبایی ظاهری روکش‌های فول سرامیک، مشخص است که انتخاب آن‌ها به عنوان روکش مناسب برای دندان‌های جلویی منطقی است؛ با این حال برخی از انواع این روکش‌ها مانند زیرکونیا یکپارچه به دلیل مستحکم بودن برای دندان‌های عقبی نیز مناسب هستند.

روکش دندان بهتر است یا ایمپلنت

روکش تمام رزینی

یکی دیگر از موادی که برای ساخت روکش‌های دندان به کار می‌رود رزین است. این نوع روکش‌ها نیز مزایا و معایب خاص خود را دارند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

مزایای روکش تمام رزین

این روکش مقرون‌به‌صرفه است و قیمت آن پایین‌تر از تمامی انواع روکش دندان می‌باشد.
پروسه‌ی قرار دادن روکش رزینی بر روی دندان زیاد طول نمی‌کشد؛ به همین دلیل این نوع روکش راه‌حلی سریع و آسان به حساب می‌آید.

معایب روکش تمام رزین

روکش‌های رزینی استحکام بالایی ندارند.
این روکش‌ها نسبت به انواع دیگر روکش دوام کمتری دارند.
سرعت تغییر رنگ در این روکش‌ها بیشتر از روکش‌های سرامیکی‌ست.

روکش‌های رزینی برای چه دندانی مناسب هستند؟

استحکام پایین روکش‌های رزینی باعث شده که گزینه‌ی مناسبی برای ترمیم دندان‌های عقبی نباشند؛ با این حال از آن‌ها می‌توان برای زیباسازی لبخند استفاده کرد.

تفاوت لمینت با روکش دندان

روکش فوری

روکش فوری یا موقت نوعی تاج کلینیکی از پیش ساخته شده است که دندانپزشک آن را در درمان‌هایی که بیش از یک جلسه طول می‌کشد استفاده می‌کند. این روکش باعث می‌شود که در میان جلسات درمان آسیبی به دندان‌های نیمه ترمیم شده نرسد. استفاده از این روکش در درمان‌هایی مانند ترمیم ریشه، ایمپلنت دندان، پست و کور و لمینت دندان متداول است.

روکش فوری برای چه دندان‌هایی مناسب است؟

روکش‌های فوری را در درمان‌هایی که بیش از یک جلسه به طول می‌انجامند استفاده می‌کنند؛ بنابراین این نوع روکش‌ها برای همه‌ی دندان‌ها به کار می‌رود. یکی دیگر از کاربردهای روکش موقت ترمیم دندان‌های شیری کودکان است.

لمینت دندان یک روش پرطرفدار برای زیبایی لبخند شماست

چه نوع روکش دندانی برای من مناسب است؟

در این مقاله از سایت دکتر نیکزاد مهم‌ترین انواع روکش‌های دندان را معرفی کرده و مزایا و معایب هر یک را توضیح دادیم؛ با این حال فقط دندانپزشک شما می‌تواند مناسب‌ترین نوع روکش برای دندان شما را تعیین کند؛ زیرا نوع و شدت آسیب دیدگی، محل دندان آسیب‌دیده و پرونده‌ی پزشکی شما در تعیین نوع روکش دندانتان تاثیرگذار است.

کدام رنگ روکش برای من مناسب است؟ راهنمای انتخاب بهترین رنگ برای روکش دندان

سخن پایانی

روکش‌های دندانی از هر نوعی که باشند پس از قرار گرفتن در دهانتان نیاز به مراقبت دارند. برای مراقبت از روکش دندان‌ سیگار نکشیدن، مسواک زدن، گاز نگرفتن اجسام سخت، ویزیت دندانپزشک به صورت مرتب و… در افزایش طول عمر روکش‌های دندان بسیار تاثیرگذار هستند.

مهم‌ترین عامل در موفقیت‌آمیز بودن درمان‌های دندانپزشکی مهارت پزشک معالج شماست. این موضوع درباره‌ی انتخاب و پروسه‌ی اتصال روکش‌های دندان نیز صدق می‌کند؛ پس پیش از مراجعه به دندانپزشکی حتماً درباره‌ی پزشک موردنظرتان پرس وجو کرده و از ماهر بودن و تخصص داشتن وی مطمئن شوید.