کیست دندان چیست؟ دلایل ایجاد کیست دندان

کیست دندانی خود انواع مختلفی داشته و همه کیست‌ها در این ناحیه یکسان نمی‌باشند به همین دلیل قبل از درمان کیست باید نوع آن تشخیص‌داده‌شده و نوع درمان با درنظرگرفتن این نکته انتخاب شود.

در این مقاله شما را با انواع کیست دندان بیشتر آشنا کرده و پاسخ این سؤال که چه عواملی باعث ایجاد کیست دندان می‌شوند را در اختیار شما قرار خواهیم داد. پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.

کیست دندانی چیست؟

این پدیده یک ضایعه در ناحیه فک بوده که معمولاً با مایعات یا بافت پر شده است. کیست دندانی معمولاً به شکل یک برجستگی در این ناحیه دیده شما و در بیشتر موارد ایجاد آن سلامت شما را در معرض خطر قرار نخواهد داد.

این ضایعه بیشتر در قسمت پشتی لب‌ها شکل می‌گیرد اما امکان ایجاد آن در همه قسمت‌های دهان (فک) از جمله زبان، کف دهان و… وجود دارد. البته کیست‌های دندانی انواع مختلفی داشته که ریشه ایجاد هرکدام از آن‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت است.

در این شرایط بعد از کسب اطمینان از وجود کیست باید نوع آن تشخیص داده شود تا از بی‌خطر بودن آن نیز اطمینان حاصل شود. به طور معمول روند درمانی که دندان‌پزشک شما در راستای رفع این مشکل در نظر خواهد گرفت بر اساس این روند تشخیصی بوده که آن را بیش‌ازپیش حائز اهمیت می‌کند. اما به‌صورت کلی چه عواملی باعث ایجاد کیست دندان می‌شوند؟

عوامل ایجاد کیست دندان

در بخش قبل اشاره کردیم که علت ایجاد هر کیست به نوع آن وابسته بوده و ممکن است علت ایجاد هرکدام از آن‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت باشد. اما در این بخش می‌توان عواملی که در بیشتر موارد علت تشکیل کیست دندان در نظر گرفته می‌شوند را مرور کرد؛ بنابراین از عوامل میانی ایجاد کیست دندان نام خواهیم برد.

• در بسیاری از موارد رشد ناصحیح دندان و قرارگرفتن آن در یک موقعیت نامناسب به ایجاد کیست دندان منجر می‌شود. اگر هرکدام از دندان‌های شما یا اطرافیانتان به‌صورت غیرطبیعی رشد کرده بهتر است شرایط آن توسط دندان‌پزشک مورد بررسی قرار بگیرد.
• دیگر عاملی که بعضاً باعث ایجاد کیست در این ناحیه می‌شود، عصب‌کشی ناصحیح دندان است. هرگونه اشتباه و بی‌دقتی در روند عصب‌کشی دندان می‌تواند علت ایجاد کیست دندان در نظر گرفته شود. این روند درمانی را حتماً به افراد باتجربه بسپارید.
• ایجاد کیست در قسمت تاج و ریشه دندان‌های نهفته دیگر عامل ایجاد کیست دندان محسوب می‌شود. به همین دلیل دندان عقل نهفته در بسیاری از موارد باعث ایجاد کیست شده و برای افراد چالش ایجاد می‌کند. در نتیجه شرایط این دندان باید به طور منظم توسط دندان‌پزشک تحت‌نظر قرار بگیرد.
• از آن جایی که در اکثر موارد کیست دندانی در اطراف یک دندان با ریشه مرده ایجاد می‌شود، عدم درمان یا درمان ناصحیح این بخش یکی از عوامل ایجاد کیست دندان در نظر گرفته می‌شود.
• سندروم گارلین (Gorlin’s syndrome) یکی دیگر از این عوامل است که معمولاً با علائم دیگری نیز همراه خواهد بود.

به‌صورت کلی کیست دندان می‌تواند در کنار هر یک از دندان‌های شما رشد کرده و در این زمینه تقریباً محدودیتی وجود ندارد. همچنین در اکثر موارد، در یک‌زمان مشخص بیشتر از یک کیست دندان در دهان افراد ایجاد نشده و صرفاً یک کیست در این ناحیه رشد می‌کند البته برخی از افراد در مقابل این پدیده آسیب‌پذیرتر هستند.

از دندان‌پزشک خود بخواهید که به طور منظم این عوامل را مورد بررسی قرار داده تا از بروز این مشکل پیشگیری شده و یا در سریع‌ترین زمان ممکن اقدامات لازم برای درمان آن در نظر گرفته شود.

علائم کیست دندان

نوع کیست معمولاً در علائم آن مؤثر است اما علائم کلی کیست‌های دندان معمولاً مشترک هستند. درصورتی‌که هرکدام از علائم زیر را تجربه می‌کنید دراسرع‌وقت به دندان‌پزشک مراجعه کنید.

• درد و ورم بر اثر ایجاد عفونت دندان
• تضعیف استخوان فک به علت افزایش اندازه کیست.
• جابه‌جایی دندان‌هایی که کیست در کنار آن‌ها شکل گرفته است.
• مشکلات تنفسی و مشکلات مربوط به خواب بر اثر اختلالات سینوسی و …

فراموش نکنید که کیست دندان می‌تواند برای ماه‌ها و یا حتی سال‌ها مخفی بماند و در بسیار از موارد افراد متوجه ایجاد آن نمی‌شوند. البته اگر شما به‌صورت منظم برای بررسی شرایط سلامتی دهان و دندان خود به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنید، احتمال تشخیص سریع کیست دندان در دهان شما افزایش خواهد یافت.

به‌منظور آشنایی بیشتر شما با این پدیده در ادامه از رایج‌ترین کیست‌های دندانی نام‌برده و به بررسی عوامل ایجاد آن‌ها و… می‌پردازیم.

انواع کیست دندان

کیست‌های دندانی معمولاً بر اساس عوامل ایجاد و علائم آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند. در این بخش رایج‌ترین کیست‌های این ناحیه را به شما معرفی خواهیم کرد.

کیست پری اپیکال (Periapical Cyst)

این نوع کیست دندان رایج‌ترین نوع در این میان محسوب شده و طبق آمار اکثر افرادی که با این چالش روبه‌رو هستند، کیست پری اپیکال (periapical cyst) را تجربه می‌کنند. علت ایجاد کیست پری اپیکال را می‌توان نکروز پالپ دندان در نظر گرفت که در نهایت به ایجاد این نوع کیست منجر می‌شود.

مقصود از نکروز در واقع مردن دندان بوده و این اصطلاح به دندان‌هایی که در آنها هیچ جریان خونی وجود ندارد اطلاق می‌شود. نکروز پالپ دندان به‌مرورزمان باعث ایجاد التهاب در این ناحیه شده و ترشح سموم در نوک و انتهای سر ریشه دندان را به همراه دارد.

کیست دنتیجروس یا فولیکولار (Dentigerous Cysts/ Fullicular Cysts)

این نوع کیست طبق آمار دومین کیست دندانی رایج در بین مردم بوده که اغلب در کنار دندان عقل پایین و یا دندان نیش بالا شکل می‌گیرد. یکی دیگر از نقاطی که احتمال ایجاد کیست دنتیجروس (Dentigerous Cysts) در آن وجود دارد، اطراف دندان رشد نکرده یا نهفته است.

اگر در دهان خود دندان نهفته و یا نیمه نهفته (رشد موضعی) دارید باید بدانید که در صورت عدم رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان و چکاپ منظم توسط دندان‌پزشک، احتمال ایجاد این کیست دندان در دهان شما وجود خواهد داشت.

به‌طورکلی فشاری که دندان در حال رویش به فولیکول (Fullicle) وارد می‌کند ممکن است به تشکیل کیست دنتیجروس منجر شود. این فشار جریان خود در این ناحیه را مسدود کرده و باعث تجمع مایع میان بافت غشا مینا و تاج دندان می‌شود.

سرعت روند رشد این نوع کیست نسبت به دیگر کیست‌ها سریع‌تر بوده و در مدت‌زمان کوتاه‌تری گسترش می‌یابد. از دیگر نام‌های این کیست می‌توانیم به کیست فولیکولار (Fullicular Cysts) اشاره کنیم.

تومور کراتوسیستیک (Keratocystic Odontogenic Tumors)

این تومور بیشتر در دندان‌های خلفی فک پایین شکل‌گرفته و هنگام تشکیل علائم کمی را از خود به نمایش خواهد گذاشت. تشخیص قطعی وجود کیست کراتوسیستیک (Keratocystic Odontogenic Tumors) صرفاً با تجزیه‌وتحلیل میکروسکوپی و اشعه ایکس ری امکان‌پذیر بوده و نمی‌توان به‌صورت بصری وجود آن را تأیید کرد.

کماکان راجع به علت ایجاد این کیست در بین متخصصین تجمیع نظر وجود نداشته و عامل قطعی ایجاد آن هنوز ناشناخته است. اما بسیاری از کارشناسان علت ایجاد این ضایعه را دندان‌های نهفته و جای خال دندان‌ها در نظر می‌گیرند.

تورم به طور معمول تنها علامتی است که کیست کارتوتستیک از خود نشان خواهد داد که تشخیص وجود آن را برای افراد عادی بیش‌ازپیش دشوار کرده است.

کیست موکوسل یا مخاطی (Mocus Cysts)

کیست مخاطی یا موکوسل (Mocus Cysts) معمولاً در قسمت لب‌ها، زبان و سایر اعضا شکل‌گرفته و رنگی آبی مانند دارد. این کیست به طور خودکار بهبود خواهد یافت اما ممکن است این روند تا چندین سال به طول بیانجامد.

از عوارضی که ایجاد کیست موکوسل به همراه دارد می‌توانیم از مشکل در تنفس و تکلم، مشکل در جویدن نام ببریم. اگر در حال حاضر با این پدیده مواجه هستید، نظر دندان‌پزشک خود راجع به آن را جویا شوید.

وجود کیست دندان را چگونه تشخیص دهیم؟

با این که کیست‌های بزرگ از لحاظ ظاهری برجستگی ایجاد کرده و به‌صورت بصری قابل‌مشاهده هستند، اکثر کیست‌های دندانی که در استخوان فک ایجاد شده‌اند با استفاده از اشعه ایکس ری (X Ray) تشخیص داده می‌شوند.

البته تشخیص قطعی کیست‌ها به‌واسطه نمونه‌برداری از بافت یا بایوپسی (Biopsy) انجام خواهد گرفت. درصورتی‌که به وجود کیست دندان در خودتان مشکوک هستید حتماً این موضوع را با دندان‌پزشک خود در میان گذاشته و نظر وی را جویا شوید.

راهکارهای درمان کیست دندان

امروزه درمان این پدیده معمولاً با استفاده از دو روش انجام می‌پذیرد که هرکدام از آن‌ها نسبت به شرایط بیمار پیشنهاد خواهد شد. درمان‌های کیست دندان عبارت‌اند از:

• ریشه‌درمانی: این روش درمانی در مواردی که کیست با عفونت ریشه دندان همراه باشد، یک روش مناسب در نظر گرفته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهتر است ریشه دندان عفونی را بکشیم یا عصب کشی کنیم؟ را مطالعه کنید و با این دو روش مرسوم ریشه درمانی بیشتر آشنا شوید.
• جراحی: جراحی اصلی‌ترین راهکار درمان کیست دندان بوده که با استفاده از آن می‌توان هر نوع کیست یا توموری را حذف و درمان کرد. از آن جایی که کیست دندان اکثر افراد با استفاده از این روش درمان می‌شود، توضیحات مختصری راجع به روند آن ذکر می‌کنیم.

تشخیص

اولین قدم در راستای درمان کیست دندان، تشخیص قطعی آن بوده که حائز اهمیت بسیار زیادی است. دندان‌پزشک شما با استفاده از اشعه ایکس ری (X Ray) و یا اسکن سه‌بعدی سی‌بی‌سی تی (۳D CBCT Scan) از وجود کیست اطمینان حاصل کرده و جزئیات مرتبط مثل نزدیکی کیست به عصب‌ها و … را مورد بررسی قرار خواهد داد.

این روند به دندان‌پزشک کمک می‌کند که در جراحی هیچ نکته‌ای را نادیده نگرفته و از تمام جزئیات اطلاع داشته باشد.

آماده‌سازی قبل از جراحی

آماده‌سازی قبل از جراحی برداشت کیست دندان، از چند روز قبل از جراحی آغاز می‌شود. ابتدا دندان‌های شما یک روند پاک‌سازی عمیق دندان را پشت سر گذاشته و دندان‌پزشک با افزایش باکتری‌های مفید درون بزاق به روند بهبود شما کمک می‌کند.

درصورتی‌که شما به عصب‌کشی دندان نیز نیاز داشته باشد، این روند قبل از جراحی انجام پذیرفته و سپس موعد آغاز جراحی برداشتن کیست تعیین می‌شود. اگر در این مرحله به هر اطلاعاتی نیاز داشتید می‌توانید دندان‌پزشک خود را از این موضوع آگاه کنید.

جراحی حذف کیست

روند جراحی با تزریق بی‌حس‌کننده موضعی شروع می‌شود البته شما می‌توانید از دندان‌پزشک خود بخواهید که در این روند شما را بیهوش کند. درصورتی‌که شرایط به این منظور محیا باشد روند جراحی با بیهوشی شما انجام خواهد گرفت. پس از بی حس کردن ناحیه مدنظر، یک شکاف در لثه ایجاد شده تا جراح به کیست دندان شما دسترسی پیدا کند.

پس از دسترسی پیداکردن جراح به کیست، تمام محتویات این ضایعه تخلیه شده و کیست شما از بین خواهد رفت. اگر شما پس از حذف کیست به پیوند استخوان نیاز داشته باشید، این روند در این مرحله صورت‌گرفته و پیوند استخوان شما با استفاده از استخوان مصنوعی انجام می‌پذیرد.

در نهایت پس از گذشت چند روز از عمر بخیه لثه، بخیه توسط دندان‌پزشک برداشته شده و شرایط شما مجدداً مورد بررسی قرار می‌گیرد. درصورتی‌که دندان‌پزشک در این مرحله هیچ‌گونه اختلالی را شناسایی نکند، درمان کیست دندان شما به اتمام رسیده است.

فراموش نکنید که رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان و نادیده نگرفتن مشکلات جزئی در این ناحیه از ایجاد کیست دندان پیشگیری می‌کند. درصورتی‌که با مشکلاتی اعم از پوسیدگی شدید ریشه دندان و مردن دندان مواجه هستید، در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به درمان آن‌ها اقدامات لازم را در نظر بگیرید.

از این که تا انتها با ما همراه بودید سپاسگزاریم و برای شما روزهایی پر از لبخند و سلامتی را آرزو می‌کنیم.

منبع: cityclinic