انواع بیماری‌های لثه چیست؟ | علائم + درمان

شاید بتوان دلیل این موضوع را نمایان نبودن لثه در نظر گرفت. لثه همانند دندان‌ها به صورت روزانه قابل رویت نیست و به همین دلیل اکثر افراد حتی در صورت ابتلا به بیماری‌های لثه خیلی دیر متوجه بروز آن می‌شوند و معمولاً برای رفع آن دیر هنگام اقدام می‌کنند.

عدم آموزش صحیح باعث شده است که اهمیت سلامت لثه کمی نادیده گرفته شود و در نتیجه میزان رواج بیماری‌های مربوط به لثه در سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است.

اما لثه دقیقاً چیست و چه خطراتی آن را در معرض خطر قرار می‌دهد؟ در این جا قصد بررسی انواع بیماری‌های لثه را داشته و اطلاعات جامعی در این‌باره در اختیار شما خواهیم گذاشت. پیشنهاد می‌کنیم که تا انتها با ما همراه باشید.

لثه چیست؟

لثه یک بافت منسجم است که ریشه دندان‌ها و استخوان فک را پوشش داده و از آن‌ها در برابر خطرات احتمالی همچون عفونت و … محافظت می‌کند.  این لایه حفاظتی ریشه دندان‌ها را در موقعیت خود به صورت مستحکم احاطه کرده و استحکام را در این قسمت به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

در نتیجه زمانی که سلامت لثه به هر دلیلی با چالش مواجه شود، این شرایط به طور مستقیم بر سلامت دندان‌ها نیز تاثیرگذار خواهد بود.

توجه داشته باشید که حتی در موقعیتی که دندان‌های شما در سلامت کامل به سر می‌برند، ممکن است سلامت لثه شما در معرض خطر قرار داشته باشد و سلامت دندان‌ها به هیچ عنوان تضمین کننده سلامت لثه محسوب نمی‌شود.

شاید بپرسید که یک لثه سالم دارای چه ویژگی‌هایی می‌باشد. در ادامه خصوصیات یک لثه سالم را مرور خواهیم کرد.

ویژگی‌های لثه سالم

یک لثه سالم باید ریشه همه دندان‌ها را به صورت کامل پوشانده و به رنگ صورتی باشد. هر گونه تغییر رنگ لثه می‌تواند نشان دهنده عدم سلامت آن باشد.

و درصورتی‌که شرایط آن مورد بررسی قرار نگیرد، ممکن است در آینده با خطرات جدی رو به رو شود. این بافت استحکام بالایی داشته و نباید خون ریزی متعدد داشته باشد. در صورت مشاهده هر کدام از موارد زیر، حتماً برای معاینه به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

• جدا شدن دندان یا دندان‌ها
• لق شدن دندان یا دندان‌ها
• تغییر رنگ لثه
• متورم شدن لثه
• حساسیت بالای لثه
• عقب نشینی و تحلیل لثه
• بوی بد و نامطبوع همیشگی دهان

از آن‌جایی که بیماری‌های لثه در ابتدا بدون درد بوده و به مرور پیشرفت می‌کنند، اصولاً اکثر افراد خیلی دیر متوجه بروز بیماری در لثه خود می‌شوند.

به همین دلیل مراجعه منظم برای بررسی سلامت لثه و دندان‌های خود را به هیچ عنوان نباید فراموش کرد. توجه داشته باشید که هر چه زودتر متوجه بروز بیماری‌های لثه شوید، درمان آن ساده‌تر خواهد بود و این مشکل سریع‌تر برطرف خواهد شد.

درصورتی‌که برای درمان این بیماری‌ها دیر اقدام شود، احتمال بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر به شدت افزایش خواهد یافت. اما چه بیماری‌هایی سلامت لثه ما را تهدید می‌کنند؟

اطلاعات جامع بیماری‌های لثه

اگر بخواهیم بیماری‌های لثه را تقسیم بندی کنیم، می‌توانیم دو بیماری را به عنوان مهم‌ترین بیماری‌های لثه در نظر بگیریم. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• ژنژیویت
• پریودنتینت

این بیماری‌ها معمولاً به عنوان بیماری‌های لثه شناخته می‌شوند. موسسه ملی بهداشت لثه (National Institute of Health) این بیماری‌ها را اینگونه تعریف می‌کند:

” التهاب و عفونتی که بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها از جمله لثه، رباط‌های پریودنتال و حفره‌های دندانی را از بین می‌برد.”

این بیماری‌ها در میان بزرگسالان بسیار شایع بوده و علیرغم قابل درمان بودن، در این سال‌ها روندی صعودی داشته است. البته عواملی که سلامت لثه را در معرض خطر قرار می‌دهند، صرفاً به این دو مورد محدود نشده و پس از بررسی بیماری ژنژیویت و بیماری پریودنتینت از دیگر بیماری‌های مرتبط با لثه نام خواهیم برد.

ژنژیویت چیست؟

این بیماری یک نوع خفیف بیماری لثه محسوب شده و به آن التهاب لثه نیز گفته می‌شود. این بیماری در ابتدا علائمی همچون لثه قرمز و تحریک پذیر را نمایش می‌دهد و در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند به پریودنتینت تبدیل شده و سلامت دهان و دندان شما را با خطر جدی مواجه کند.

طبق گفته‌های رئیس انجمن دندان‌پزشکی واشنگتن دی سی، حدود ۵۰ درصد از افراد التهاب لثه را در ۴ دندان و یا بیشتر تجربه می‌کنند. می‌بینید که میزان شیوع این بیماری در بین عموم مردم به شدت بالا بوده و در بیشتر موارد افراد از بروز این بیماری در لثه خود بی اطلاع هستند.

طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته التهاب لثه در درجه اول به دلیل بهداشت نامناسب دهان و دندان ایجاد می‌شود. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها به تشکیل پلاک بر روی دندان‌ها منجر شده که شکلی نامرئی و چسبنده دارند.

این پلاک‌ها در نتیجه تعامل با قند و نشاسته موجود در دهان، به سرعت رشد کرده و به همین دلیل عدم استفاده از مسواک و نخ دندان، شرایط را برای رشد این باکتری‌ها به طور کامل فراهم می‌کند.

طبق هشدار موسسه ملی بهداشت در صورت عدم رسیدگی، این پلاک‌ها به جرم تبدیل شده و در پایه دندان‌ها رسوب خواهند کرد. در نتیجه ترشح سموم از این باکتری‌ها، لثه فرد به مرور ملتهب شده و در نهایت به عفونت تبدیل می‌شود.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به ژنژیویت هستند؟

افرادی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به ژنژیویت هستند.

• افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند.
• افرادی از دخانیات و تنباکو استفاده می‌کنند.
• افرادی که به دیابت مبتلا هستند.
• افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند.
• افرادی که رژیم غذایی ناسالمی را دنبال می‌کنند.
• افرادی که به اختلالات تیروئیدی مبتلا هستند.

عوامل دیگری که می‌توانند ریسک ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهند به این شرح می‌باشند:

• عوامل ژنتیکی
• تغییرات شدید هورمونی مثل بارداری
• عفونت‌های سیستمیک مثل ایدز (HIV)
• مصرف برخی از دارو مثل داروهای کنترل تشنج

علائم ژنژیویت

لثه سالم معمولاً از رنگ صورتی و استحکام آن، قابل تشخیص می‌باشد اما همان‌طور که اشاره کردیم به دلیل دردناک نبودن این بیماری اکثر افراد متوجه بروز آن نمی‌شوند. در صورتی که علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتماً برای معاینه به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

• خون ریزی لثه ( هنگام مسواک زدن ملایم و یا … )
• تغییر رنگ لثه به رنگ‌های قرمز روشن، قرمز تیره و یا بنفش
• متورم شدن لثه
• ایجاد زخم در دهان
• براق شدن لثه
• بوی بد شدید دهان

پیشگیری از ابتلا به ژنژیویت

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به ژنژیویت و یا التهاب لثه، رعایت کامل بهداشت دهان و دندان می‌باشد.

دو بار استفاده از مسواک و یک بار استفاده از نخ دندان به صورت روزانه، خطر ابتلا به التهاب لثه را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

توصیه می‌کنیم که هر ۶ ماه یکبار برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها توسط دندان‌پزشک اقدام کنید. همچنین شما می‌توانید از خمیر دندان و دهان شویه‌های ضد جرم و پلاک برای پیشگیری از ابتلا به ژنژیویت استفاده کنید.

درمان ژنژیویت

در حالی که التهاب لثه به طور معمول پس از تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها توسط دندان‌پزشک بهبود می‌یابد، اگر بیمار بهداشت دهان و دندان خود را در منزل جدی نگیرد و حداقل سالی دو بار برای جرم‌گیری عمیق به دندان‌پزشک مراجعه نکند، این بیماری به صورت خیلی سریع عود کرده و شرایط بیماری شخص وخیم تر‌خواهد شد.

درصورتی‌که در مورد نحوه انجام فرایند جرم‌گیری نیاز به اطلاعات بیشتری دارید مقاله جرگیری دندان چگونه انجام می‌شود؟ را مطالعه کنید. در طول این جرم‌گیری عمیق که به آن اسکیلینگ نیز گفته می‌شود، تمام پلاک‌ها و جرم‌های دندانی از بین خواهند رفت.

طبق تحقیقات اگر شدت التهاب لثه زیاد باشد، گاهاً ممکن است بیمار به ۴ مرحله پاکسازی عمیق (اسکیلینگ و روت پلنینگ) نیاز داشته باشد تا بافت لثه سلامت کامل خود را بازیابی کند.

همچنین باید اشاره کنیم با وجود این که خمیر دندان و دهان شویه‌های ضد جرم، میزان پلاک و باکتری‌ها را تا سطح قابل قبولی کاهش می‌دهد، به تنهایی برای درمان التهاب لثه کافی نبوده و افراد به کمک حرفه‌ای برای درمان این بیماری نیاز دارند.

پریودنتینت چیست؟

ساده‌ترین تعریف این بیماری به این صورت است که اگر التهاب لثه یا ژنژیویت به موقع درمان نشوند، یک بیماری وخیم‌تر که به آن پریودنتینت گفته می‌شود ایجاد خواهد شد.

این بیماری که منجر به تخریب بافت لثه، استخوان‌های فک و دندان‌ها می‌شود به گفته سازمان بهداشت جهانی یکی از دلایل میانی از دست دادن دندان در بین بزرگسالان محسوب می‌شود.

اگر پلاک‌ها و باکتری‌ها بیش از اندازه در زیر خط لثه رشد کنند، سموم تولیدی آن‌ها باعث تجزیه بافت‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان می‌شود و این عامل در نهایت باعث از دست دادن دندان‌های فرد خواهد شد.

در بیماری پریودنتینت لثه از دندان‌ها جدا شده و در نتیجه آن یک فضای خالی که به آن پاکت گفته می‌شود، در این ناحیه ایجاد خواهد شد که به مرور عفونت می‌کند. این بیماری در صورت عدم درمان احتمال حمله قلبی و یا سکته مغزی را نیز افزایش خواهد داد.

طبق گفته آکادمی پریودنتولوژی آمریکا، این بیماری را می‌توان به ۴ دسته تقسیم کرد. این دسته‌ها عبارت‌اند از:

• پریودنتینت مزمن
• پریودنتینت تهاجمی
• پریودنتینت سیستمیک بر اثر بیماری‌های قلبی، دیابت و بیماری‌های تنفسی
• پریودنتینت نکروز

علائم پریودنتینت

به یاد داشته باشید که لثه سالم به رنگ صورتی روشن و محکم می‌باشد. هر گونه تغییر در این موارد می‌تواند نشان دهنده عدم سلامت لثه شما باشد. دیگر علائم این بیماری به شرح ذیل می‌باشند:

• متورم شدن لثه
• عقب رفتگی لثه
• ایجاد فضای جدید بین دندان‌ها و لثه
• لق شدن دندان‌ها
• تغییر موقعیت دندان‌ها هنگام گاز زدن
• عفونت اطراف دندان‌ها و لثه
• بو و طعم بد دهان

پیشگیری از ابتلا به پریودنتینت

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این بیماری دقیقا همانند ژنژیویت می‌باشد و راهکار اصلی آن رعایت کامل بهداشت دهان و دندان‌ها می‌باشد.

فراموش نکنید که دندان‌های ما هر ۶ ماه یکبار به تمیز شدن حرفه‌ای توسط دندان‌پزشک نیاز دارند.

اما اگر شما از سیگار و دیگر دخانیات استفاده می‌کنید بهتر است در فاصله‌های کوتاه‌تری برای انجام این نظافت به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

درمان بیماری پریودنتینت

راهکارهای درمانی این بیماری را می‌توانیم به دو دسته جراحی‌ها و دیگر درمان‌ها تقسیم کنیم. در ادامه به بررسی هر دو روش خواهیم پرداخت.

درمان‌های غیر جراحی

• جرم‌گیری عمیق (اسکیلینگ): در این روند جرم‌ها و باکتری‌ها به صورت کامل از دندان‌ها و زیر لثه پاک شده و از بین می‌روند.
• روت پلنینگ: در این نوع درمان از تجمع بیشتر پلاک‌ها و باکتری‌ها جلوگیری می‌شود و سطح سموم باکتریایی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.
• آنتی بیوتیک‌ها: ممکن است برای شما آنتی‌بویتیک در قالب قرص، ژل و یا دهان‌شویه برای شما تجویز شود.

درمان‌های جراحی

• جراحی فلپ: بلند کردن بافت لثه برای جرم‌گیری موثرتر و دقیق‌تر قسمت‌های نمایان و پنهان
• پیوند بافت نرم: تقویت بافت نرم از دست رفته به دلیل التهاب لثه با استفاده از بافت سقف دهان
• پیوند استخوان: تقویت استخوان اطراف دندان‌ها و جلوگیری از افتادن دندان
• بازسازی بافت هدایت شده: کمک به رشد مجدد استخوان و جلوگیری از رشد بافت ناخواسته

دیگر بیماری‌های لثه

در ادامه از چند بیماری دیگر مرتبط به لثه نام خواهیم برد. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به هر کدام از این موارد به مقاله تخصصی آن مراجعه کنید.

• سیاه شدن لثه
• لوکوپلاکیا (ایجاد لکه‌های سفید بر روی لثه، دهان و زبان)
• عقب‌نشینی لثه

امیدواریم که مطالب ذکر شده مفید بوده و به شما کمک کرده باشد. برای شما روزهایی پر از لبخند و سلامتی را آرزو می‌کنیم. از این که تا انتها با ما همراه بودید سپاسگذاریم.

منبع: healthline