علت و درمان دندان اضافه روی لثه چیست؟

با اینکه زیبایی ظاهری یک امر کاملاً منطبق با سلیقه‌ی افراد است، آگاهی داشتن از راهکارهای موجود برای تغییر دادن شرایط افرادی که با چالش‌های مرتبط دست‌وپنجه نرم می‌کنند یک امر کاملاً ضروری محسوب می‌شود.

یکی از عواملی که می‌تواند علاوه بر سلامت دهان و دندان افراد، بر روی زیبایی افراد از دید خود نیز تأثیرگذار باشد، وجود دندان اضافه بر روی لثه افراد است. با اینکه دندان اضافه ممکن است در نقاط مختلف لثه رشد کرده باشد، گاهی موقعیت این دندان اضافه ممکن است تأثیر مستقیمی بر روی ظاهر افراد و لبخندشان گذاشته باشد.

اصطلاحی که متخصصین برای شرایطی که دندان و یا دندان‌های اضافه روی لثه افراد رشد کرده باشند استفاده می‌کنند، هایپردونتیا است. در واقع می‌توان گفت که این چالش ممکن است با شکل‌های گوناگونی در افراد مختلف ظاهر شود که ریشه‌های مختلف ظهور هرکدام از آن‌ها می‌تواند نحوه‌ی روبه‌رو شدن با آن را تحت‌تأثیر قرار دهد.

در اینجا علاوه بر معرفی کامل هایپردونتیا و یا دندان اضافه بر روی لثه، اشکال مختلف آن، دلایل مختلف بروز و همچنین راه‌های درمانی آن را به طور دقیق بررسی خواهیم کرد. اگر شما هم دراین‌رابطه سؤالی در ذهن خود دارید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.

هایپردونتیا یا دندان اضافه روی لثه

هایپردونتیا به شرایطی اطلاق می‌شود که دندان‌های بیشتری نسبت به تعداد معمول، در دهان و روی لثه فرد رشد پیدا کرده باشد. حال رشد این دندان یا دندان‌ها می‌تواند در نقاط مختلفی از دهان و منحنی که دندان‌ها به فک متصل شده است، اتفاق افتاده باشد. به این منحنی، قوس‌های دندانی نیز گفته می‌شود.

تمام افراد به طور معمول در ابتدا در هر ردیف بالا و پایین ده دندان و در مجموع بیست دندان شیری دارند که در گذر زمان این بیست دندان توسط سی و دو دندان دائمی جایگزین می‌شوند. باید گفت که در طول هر دو دوره ممکن است روی لثه فرد دندان اضافه رشد پیدا کند و فرد اصطلاحاً دچار هایپردونتیا شود اما اغلب شانس وقوع این پدیده در دندان‌های ابتدایی بیشتر است.

نشانه‌ی میانی هایپردونتیا را می‌توان رشد یک دندان اضافه دقیقاً پشت و یا نزدیک یک دندان معمولی شیری یا دائمی در نظر گرفت. طبق تحقیقات زمانی که این پدیده در بزرگسالی به وجود بیاید، شانس مردان برای هایپردونتیا دوبرابر زنان است.

زمانی که افراد دچار هایپردونتیا می‌شوند، الزاماً به این معنی نیست که شخص به درمان نیاز قطعی دارد و برای تشخیص چگونگی برخورد با این چالش در ابتدا باید علل بروز آن ریشه‌یابی شود تا دندان‌پزشک شما اطمینان حاصل کند که بروز این پدیده برای سلامت دهان و دندان شما می‌تواند خطرآفرین باشد یا خیر.

در ادامه برای درک بهتر این مسئله هایپردونتیا را تمام جوانب بررسی خواهیم کرد.

اشکال مختلف دندان اضافه

می‌توان گفت که دندان یا دندان‌های اضافه نسبت به شکل ظاهری و موقعیتی که در آن رشد پیدا کرده‌اند، دسته‌بندی می‌شوند. در اینجا سعی می‌کنیم از تمام این دسته‌بندی‌ها نام ببریم.

Supplemental (دندان تکمیلی)

در این حالت که به آن دندان تکمیلی نیز اطلاق می‌شود، دندان اضافه ظاهری کاملاً شبیه به دندانی که در کنار آن رشد پیدا کرده است، دارد. می‌توان گفت که این حالت در بین اشکال گوناگون هایپردونتیا، شایع‌ترین شکل آن به‌حساب می‌آید.

Tuberculate (لوله‌ای)

در این حالت دندان اضافه شکلی لوله‌ای یا بشکه مانند دارد. ممکن است بعضی افراد ظاهر این نوع دندان اضافه را ناخوشایند در نظر بگیرند که در این صورت پیشنهاد می‌کنیم با مشاهده علائم ابتدایی با دندان‌پزشک خود در این مورد مشورت کنید.

Compound odontoma (دندان‌های کوچک)

در این حالت دندان اضافه تشکیل شده از تعدادی شکل دندان مانند کوچک است که در کنار هم رشد کرده‌اند.

Complex odontoma (دندان‌های پیچیده)

در این حالت به‌جای یک دندان تکی یک ناحیه متشکل از بافت دندان شکل، در یک حالت نامنظم به وجود می‌آید.

Conical (دندان‌های مخروطی)

در این حالت که به آن اصطلاحاً مخروطی هم می‌گویند، دندان اضافه پایه‌ای با قطر زیاد و نوکی با قطر کم دارد که به آن شکل مخروطی داده و در نتیجه نوک آن تقریباً تیز است.

در ادامه طبقه‌بندی دندان‌های اضافه بر اساس موقعیتی که در آن رشد پیدا کرده‌اند را مرور خواهیم کرد.

پارامولر (paramolar)

زمانی که دندان یا دندان‌های اضافه در ناحیه عقبی و در کنار دندان‌های آسیاب رشد پیدا کرده باشد در این دسته‌بندی قرار خواهند گرفت.

دیستومولر (distomolar)

به زمانی اطلاق می‌شود که دندان اضافه به‌جای اطراف دندان‌های آسیاب در کنار آن‌ها و در ردیفشان رشد پیدا کرده باشد.

مزیودنس (mesiodens)

دندان اضافه زمانی در این دسته قرار خواهد گرفت که در کنار و یا پشت دندان‌های جلویی به وجود آمده باشند. منظور از دندان‌های جلویی، چهار دندان صافی است که افراد برای گاز زدن از آن‌ها استفاده می‌کنند. می‌توان این دسته‌بندی از هایپردونتیا را شایع‌ترین دسته بر اساس موقعیت دندان اضافه در نظر گرفت.

باید اضافه کرد که معمولاً افرادی که دچار هایپردونتیا می‌شوند و دندان یا دندان‌های اضافه در دهان آن‌ها رشد پیدا می‌کند، دردی را تجربه نخواهند کرد. البته گاهی اوقات اگر دندان اضافه بر روی فک فرد و یا لثه او فشار وارد کند، ممکن است که لثه فرد دچار ورم شده و میزانی از درد را متحمل شود.

همچنین نباید فراموش کرد که تعداد زیاد دندان‌ها گاهی اوقات ممکن است باعث کج شدن دندان‌های طبیعی فرد، به دلیل فشاری که ایجاد می‌کند، شود. اما اگر دندان‌های فرد کج شده باشند و در یک خط قرار نگرفته باشند راه حلش چیست؟ پاسخ این سؤال را می‌توانید با مطالعه مقاله بررسی لمینت دندان برای دندان‌های کج در وب‌سایت دکتر محمد نیک‌زاد بیابید.

دلایل رشد دندان اضافه یا هایپردونتیا

با اینکه علت دقیق ایجاد پدیده هایپردونتیا نامعلوم است اما این‌طور به نظر می‌رسد که با یک سری از شرایط وراثتی ارتباط دارد. در اینجا سعی خواهیم کرد که همه‌ی این اختلالات را ذکر کنیم.

سندرم گاردنر ( Gardner’s syndrome )

یک اختلال نادر ژنتیکی محسوب می‌شود که در نتیجه آن فرد دچار کیست‌های پوستی، رشد غیرمعمول جمجمه و رشد روده بزرگ می‌شود.

سندرم اهلرز – دنلوس ( Ehlers – Danlos syndrome )

یک شرایط وراثتی است که در نتیجه شل شدن مفاصل، آن‌ها به‌راحتی از یکدیگر جدا می‌شوند و اصطلاحاً درمی‌روند. پوست به‌راحتی کبود شده و در ناحیه ماهیچه‌ها و مفاصل درد را تجربه می‌کنند.

بیماری فابری ( Fabry disease )

یک نوع سندرم به‌حساب می‌آید که در آن فرد قابلیت عرق کردن را ازدست‌داده و در ناحیه دست‌ها و پاها درد حس می‌کند. لکه‌های پوستی به رنگ قرمز یا آبی و احساس درد در ناحیه شکم از دیگر علائم این بیماری شمرده می‌شود.

شکاف کام و لب ( Cleft palate and lips )

این نقص مادرزادی باعث شکافته شدن سقف دهان و یا لب فوقانی فرد شده و برای او در خوردن و یا حتی صحبت‌کردن مشکل ایجاد کرده و در نهایت ممکن است باعث عفونت گوش شخص شود.

کلیدوکرانیال دیسپلازی ( Cleidocranial dysplasia )

در این حالت شخص دچار رشد غیرطبیعی جمجمه و استخوان ترقوه خواهد شد.

در نهایت نباید فراموش کرد که هیچ‌کدام از عوامل ذکر شده دلیل قطعی رشد دندان اضافه و هایپردونتیا محسوب نشده و صرفاً ممکن است با شرایط ذکر شده ارتباط داشته باشند. بهتر است در صورت ایجاد هر نوع سؤال ابتدا با پزشک یا دندان‌پزشک خود مشورت کنید.

نحوه تشخیص هایپردونتیا

اگر دندان اضافه درآمده باشد و ظاهرش نمایان شده باشد، تشخیص هایپردونتیا بسیار ساده است. اما اگر هنوز دندان اضافه هنوز نمایان نشده باشد شما می‌توانید در معاینه منظم خود با دندان‌پزشکتان و تهیه عکس ایکس ری متوجه وجود آن شوید.

در نهایت ممکن است دندان‌پزشک شما برای بررسی دقیق شرایط دهان، فک و دندان‌های شما، از شما بخواهد که سی‌تی‌اسکن تهیه کنید. در تمام این مراحل پزشک خود را از شرایط ژنتیکی خود آگاه کرده و سابقه بیماری‌های خود را شرح دهید.

عوارض وجود دندان اضافه یا هایپردونتیا

زمانی که از عوارض هایپردونتیا صحبت می‌کنیم باید در نظر داشته باشیم که بروز این مشکلات قطعی نبوده و صرفاً احتمال آن وجود دارد که برخی از این چالش‌ها را تجربه کنید. با وجود این که معمولاً در نگاه اول صرفاً مسئله زیبایی در مواجهه با هایپردونتیا به ذهن می‌رسد باید گفت این پدیده می‌تواند باعث بروز برخی از چالش‌های مرتبط با سلامت دهان و دندان افراد شود.

شایع‌ترین عارضه‌ای که ممکن است رشد دندان اضافه باعث بروز آن شود، واردکردن فشار بر روی دیگر دندان‌هاست. این فشار علاوه بر کج کردن و خارج کردن دندان‌ها از خط طبیعی خود ممکن است به‌مرور در جویدن و یا حتی صحبت‌کردن افراد نیز اختلال ایجاد کند.

ازدحام دندان‌ها می‌تواند تأثیر مستقیمی بر وضعیت سلامت دهان و دندان اشخاص داشته باشد که پیشنهاد می‌شود با مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای معاینه وضعیت سلامت دهان و دندان خود، از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنید.

در مواردی دیده شده است که رشد دندان اضافه باعث ایجاد اختلال در رشد دندان‌های طبیعی افراد شده و آن‌ها را در بلندمدت با مشکل مواجه کرده است.

همان‌طور که اشاره کردیم در بررسی عوارض احتمالی هایپردونتیا نباید ریشه بروز آن را فراموش کرد. به طور مثال اگر ریشه ایجاد دندان اضافه، برخی از اختلالات ژنتیکی ذکر شده باشد، شخص موردنظر باید حتماً تحت معاینه پزشک متخصص قرار گیرد.

همچنین باید اضافه کرد که ممکن است این پدیده از نظر ظاهری و زیبایی نیز برای افراد چالش‌برانگیز باشد و بر روی عزت‌نفس افراد تأثیر منفی بگذارد. در این صورت پیشنهاد می‌کنیم که به دندان‌پزشک خود مراجعه کرده و راهکارهای پیش روی خود را بررسی کنید.

درمان هایپردونتیا

با اینکه برخی از موارد هایپردونتیا نیازی به هیچ‌گونه روند درمانی ندارد، در بعضی از موارد به حذف کردن دندان یا دندان‌های اضافه نیاز خواهد بود. دندان‌پزشک شما ممکن است در صورت وجود شرایط ذیل، کشیدن دندان اضافه را به شما پیشنهاد دهد.

• داشتن شرایط ژنتیکی زمینه‌ای که در نتیجه آن دندان یا دندان‌های اضافه شکل‌گرفته باشد.
• ایجاد اختلال در جویدن توسط دندان اضافی و یا بریدن دهان هنگام جویدن
• تجربه درد و ناراحتی به دلیل ازدحام دندان‌ها
• ایجاد اختلال در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به دلیل وجود دندان اضافی. اگر دندان یا دندان‌های اضافه به هر دلیلی در روند نظافت و رعایت بهداشت دهان و دندان اختلالی ایجاد کنند که در نتیجه آن امکان پوسیدگی یا خرابی دندان‌ها یا بروز انواع بیماری لثه افزایش پیدا کند، دندان‌پزشک به شما حذف آن ها را پیشنهاد خواهد داد.
• احساس ناراحتی شخص دررابطه‌با ظاهر دندان یا دندان‌های اضافه

اگر دندان اضافه به هر نحوی بر روی سلامت دهان و دندان شما تأثیر منفی می‌گذارد به‌هیچ‌عنوان مراجعه به دندان‌پزشک را به تأخیر نیندازید و هر چه سریع‌تر به حل این مشکل اقدام کنید تا در طول زمان از امکان ایجاد مشکلات بلندمدت جلوگیری کنید.

در صورت عدم رسیدگی به این شرایط ممکن است سلامت دندان‌ها و لثه شما به‌صورت جدی تحت خطر قرار گیرد. درصورتی‌که شرایط شما صرفاً باعث ایجاد ناراحتی خفیف شده باشد، دندان‌پزشک شما ممکن است برای شما داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویز کند.

در نهایت برای جمع‌بندی باید گفت که تعداد زیادی از افراد در مواجهه با هایپردونتیا نیازی به درمان نداشته و برخی نیز ممکن است نیازمند کشیدن دندان یا دندان‌های اضافه خود برای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی باشند.

درهرصورت اطمینان حاصل کنید که دندان‌پزشک خود را از احساس هرگونه ناراحتی، درد، ورم و یا ضعف در هر نقطه از دهان مطلع کنید. همانند همیشه برای شما روزهایی پر از لبخند و سلامتی را آرزومندیم.

منبع: healthline