کشیدن دندان و عوارض [دلایل کشیدن دندان و مراقبت‌ بعد از آن]

همان‌طور که اشاره کردیم کشیدن دندان می‌تواند ریشه‌های گوناگونی داشته باشد. اما اگر بخواهیم به رایج‌ترین عاملی که به کشیدن و یا تخلیه دندان منجر شود، اشاره کنیم باید از کشیدن دندان عقل نام ببریم.

کشیدن دندان عقل در بین بزرگسالان بسیار متداول است اما تنها دلیلی نیست که به این امر منجر می‌شود. در اینجا از دلایلی که به کشیدن دندان منجر می‌شود نام خواهیم برد و روند کشیدن دندان را از آمادگی برای شروع آن تا اقدامات لازم پس از کشیدن دندان را قدم‌به‌قدم مرور خواهیم کرد.

در این مقاله سعی داریم برای سؤالاتی که ممکن است در ذهن شما شکل‌گرفته باشد، جوابی متناسب فراهم کنیم. اگر شما نیز از دسته افرادی هستید که در این زمینه سؤالات مختلفی دارید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.

دلایل کشیدن دندان، فرایندی که معمولاً ما را می‌ترساند!

کمتر کسی را می‌بینیم که از شنیدن “دندان شما باید کشیده شود” دلهره نگیرد و نترسد! همان‌طور که از نام آن پیداست، در این روند دندان‌پزشک شما به کشیدن و اصطلاحاً حذف دندان شما اقدام می‌کند.

تعیین‌کننده‌ترین عامل در تعیین نوع این روند، موقعیتی است که دندان و یا دندان‌های شما در آن قرار دارد. کشیدن دندان می‌تواند نشئت‌گرفته از عوامل گوناگونی باشد. فارغ از افتادن و در برخی از موارد کشیدن دندان‌های کودکی، ممکن است افراد در بزرگسالی نیز نیاز پیدا کنند که دندان خود را کشیده و یا تخلیه کنند.

اگر بخواهیم به عواملی که به کشیدن یا تخلیه دندان منجر می‌شوند اشاره کنیم، می‌توانیم از موارد زیر نام ببریم؛

• دندان عقل
• پوسیدگی شدید ریشه دندان
• عفونت دندان
• ازدحام دندان‌ها
• رشد دندان اضافه روی لثه
• ارتودنسی
• شکسته شدن دندان بسته به میزان آن

روند کشیدن یا تخلیه دندان ممکن است توسط دندان‌پزشک و یا جراح انجام بپذیرد. در اکثر موارد برای کشیدن دندان به جراحی نیاز نیست ولی ممکن است در بعضی از موارد شما به جراحی نیاز پیدا کنید. در ادامه به تفاوت‌های این دو خواهیم پرداخت.

دلیلی که به لزوم این امر منجر شده است، نقش بسیار تعیین‌کننده در مشخص‌شدن نوع این روند و مراقبت‌های پس از آن خواهد داشت. دلیل دیگری که می‌تواند دراین‌بین تأثیرگذار باشد، برنامه شما برای بعد از کشیدن دندان است که قبل از شروع این روند، با مشورت با متخصص دندان پزشک تصمیمات لازم راجع به این موضوع گرفته خواهد شد.

بهترین زمان کشیدن دندان چه موقع است؟

اینکه چه بازه‌ای مناسب‌ترین زمان برای کشیدن دندان شماست، کاملاً به شرایطی که در آن قرار دارید وابسته است. دلیلی که باعث شده شما به کشیدن دندان نیاز داشته باشید، مهم‌ترین عاملی است که بهترین زمان را برای کشیدن دندان شما معین می‌کند.

عامل دیگر که می‌تواند بر روی این مسئله تأثیرگذار باشد، برنامه‌ای است که شما برای بعد از کشیدن دندان خود دارید. به طور مثال اگر شما قصد داشته باشید بعد از کشیدن دندان از روش کاشت ایمپلنت دندان استفاده کنید، دندان‌پزشک شما باید با درنظرگرفتن شرایط سلامت دهان و وضعیت لثه و استخوان فک شما، یک‌زمان مشخص را برای کشیدن دندان شما معین کند.

نکاتی که قبل از کشیدن دندان باید بدانید!

قبل از شروع هرگونه اقدامی دندان‌پزشک شما را برای تهیه‌ی عکس ایکس ری ارجاع خواهد داد، تا بتواند محیط موردنظر را کاملاً بررسی کند. در نظر داشته باشید که در این مرحله دندان‌پزشک خود را از مصرف هرگونه دارویی مطلع کنید.

این موضوع بسیار مهم است و در مواردی ممکن است تداخل داروها و روند کشیدن دندان، برای شما عوارض داشته باشد و شما را با مشکل مواجه کند. همچنین دندان‌پزشک خود را از شرایطی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، مطلع کنید.

• نقص مادرزادی قلب
• دیابت
• بیماری کبد
• بیماری تیروئید
• بیماری کلیوی
• فشارخون
• مفصل مصنوعی
• دریچه آسیب‌دیده قلب
• نقص در سیستم دفاعی

دندان‌پزشکتان احتمالاً از شما می‌خواهد که قبل از شروع روند، از تحت کنترل و درمان بودن هرگونه شرایطی که در آن قرار دارید اطمینان حاصل کنید. در مواردی که ذکر می‌کنیم ممکن است دندان‌پزشک برای چند روز قبل از شروع روند کشیدن دندان، برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

• طولانی بودن روند کشیدن دندان
• نقص و یا عفونت در سیستم دفاعی بدن
• داشتن شرایط خاص پزشکی

روش‌های کشیدن دندان

کشیدن دندان شما به‌طورکلی به دو صورت انجام می‌پذیرد. نوع اول مدل ساده و نوع دوم مدل جراحی که موقعیت دندان شما آن را مشخص خواهد کرد. اگر دندان شما نمایان باشد، دندان‌پزشک به‌صورت ساده آن را خواهد کشید. ولی اگر دندان شما پنهان بوده و نمایان نباشد، جراح در طول یک جراحی دندان شما را اصطلاحاً تخلیه می‌کند.

در ادامه به توضیح هرکدام از این روش‌ها خواهیم پرداخت.

کشیدن ساده دندان

در این روش دندان‌پزشک از بی‌حس‌کننده موضعی در ناحیه موردنظر استفاده خواهد کرد تا در نتیجه آن شما صرفاً فشار را حس کرده و هیچ دردی را تجربه نکنید.

در مرحله بعد دندان‌پزشک با استفاده از ابزاری به نام (elevator) دندان شما را شل کرده و در نهایت آن را می‌کشد.

کشیدن دندان با جراحی

در این روش، جراح احتمالاً از دو نوع بی‌حس‌کننده استفاده خواهد کرد تا در طول روند جراحی شما کاملاً آرامش داشته و هیچ نوع دردی را متحمل نشوید. البته در بعضی از موارد خاص ممکن است جراح بیهوشی را به شما پیشنهاد دهد که در این صورت شما تا انتهای روند جراحی بیهوش خواهید بود.

یکی از روش‌هایی که برای کاهش استرس در بیمارن به کار می‌رود سدیشن است. سدیشن در دندانپزشکی به حالتی گفته می‌شود که بیمار درحالت خواب یا آرامش است. استفاده از این روش یکی از بهترین متدهای بی‌حسی است.

این که جراح از چه روشی استفاده کند، کاملاً به شرایط پزشکی شما وابسته خواهد بود. در مرحله بعد جراح با ایجاد یک برش کوچک لثه شما را شکافته تا دندان نمایان شود. در بعضی از موارد ممکن است جراح برای دسترسی به دندان و قبل از کشیدن و تخلیه آن نیاز داشته باشد مقداری از استخوانی که اطراف دندان را پوشانده است، بتراشد.

ورم لثه بعد از کشیدن دندان

یکی از عوارضی که کشیدن دندان به دنبال دارد، ورم لثه است. ورم لثه در اثر کشیدن دندان، یک مشکل غیرقابل حل نیست و می‌توان آن را با مصرف مواد غذایی آبکی کنترل کرد. علاوه بر این یکی از خوراکی‌های مفید برای ورم لثه بعد از کشیدن دندان، بستنی است.

بستنی مانند یک بی‌حس کننده طبیعی برای لثه‌ها پس از کشیدن دندان عمل می‌کند و از تورم آن‌ها تا حدودی پیشگیری می‌کند. تقریبا تا یک هفته بعد از کشیدن دندان باید رژیم غذایی آبکی داشته باشید. به این ترتیب کمترین میزان فشار به لثه و دندان شما وارد می‌شود.

 ورم صورت در اثر دندان درد

همان‌طور که می‌دانید دندان درد یکی از نشانه‌ها و علائم پوسیدگی دندان است. گاهی پوسیدگی دندان به حدی زیاد می‌شود که لثه‌ متورم شده و حتی آبسه نیز تشکیل می‌شود. همه این موارد می‌تواند منجر به ورم صورت نیز شود. ورم صورت در اثر دندان درد ممکن است با مصرف آنتی‌بیوتیک و کنترل پوسیدگی دندان بهبود یابد، البته توجه داشته باشید که گاهی ورم صورت نشانه بیماری‌های دیگری می‌تواند باشد.

 ورم صورت نشانه چیست؟

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که یک روز صبح از جا بر می‌خیزید و با دیدن صورت پف کرده خود در آینه تعجب می‌کنید. ورم صورت گاهی در اثر بد خوابیدن در طول شب ممکن است ایجاد شود، گاهی هم نشان پوسیده شدن دندان شما می‌تواند باشد. به این ترتیب ورم صورت به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که گاهی برخی از آن‌ها به اقدام درمانی نیازی ندارند، اما برخی ممکن است به اقدام فوری برای درمان نیاز داشته باشند.

به جز دندان درد موارد زیر هم می‌توانند منجر به ورم صورت شوند:

• شکستن بینی
• احتباس مایعات در بدن
• پره آکلامپسی
• سلولیت
• عوارض جانبی مصرف داروهای خاص
• حساسیت به برخی مواد
• عفونت چشم
• عمل جراحی
• ایجاد گل مژه
• سینوزیت
• اختلالات هورمونی مانند اختلالات تیروئیدی
• آنژیوادم
• اکتینومایکوزیس

ریسک‌های احتمالی کشیدن دندان

باید گفت که ممکن است در طول روند کشیدن دندان شما با مشکلاتی روبه‌رو شوید ولی نباید فراموش کرد که اگر دندان‌پزشک به شما کشیدن دندان را پیشنهاد کرده است، از ایمن بودن آن اطمینان حاصل کرده است و به این نتیجه رسیده که مزایای آن از مضراتش بیشتر خواهد بود.

بعضی از این شرایط کاملاً بی‌خطر بوده و فقط در بعضی از موارد ممکن است شما با چالش روبه‌رو شوید. یکی از رایج‌ترین عوارضی که ممکن است بعد از روند کشیدن دندان برای فرد پیش بیاید حفره‌ی خشک (dry socket) نام دارد که بعد از نام‌بردن برخی دیگر از عارضه‌های احتمالی توضیح جامعی از آن خواهیم داشت.

در زیر به بعضی از این عوارض احتمالی اشاره می‌کنیم.

• خون‌ریزی که ممکن است تا دوازده ساعت به طول بیانجامد.
• تب کردن که ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.
• حالت تهوع و یا استفراغ
• سرفه
• درد در قفسه سینه و یا تنگی نفس
• ورم و قرمزی در ناحیه‌ای مذکور

در صورت تجربه هرکدام از این موارد، دندان‌پزشک خود را حتماً از شرایط خود مطلع کنید و نظر وی را جویا شوید.

حفره خشک (dry socket)

بعد از کشیدن دندان باید روی سطح حفره‌ای که بعد از کشیدن دندان در لثه ایجاد شده، یک لخته به وجود بیاید تا استخوانی که در این حفره وجود دارد، در معرض نباشد و لخته از آن محافظت کند. حال در بعضی از موارد ممکن است این لخته به‌درستی شکل نگرفته و این ناحیه را در معرض خطر قرار دهد.

البته باید گفت با اینکه حفره خشک در بین عوارض شایع‌تر است ولی بااین‌حال بسیار نادر است. طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۶ انجام‌گرفته، تنها ۴۰ نفر در بین ۲۲۱۸ نفری که تحت‌نظر بوده‌اند، دچار حفره خشک شدند که این میزان معادل ۱.۸ درصد کل افراد است.

نوع روندی که دندان شما کشیده شده است در اینکه احتمال تشکیل حفره خشک چقدر است تأثیرگذار بوده و معمولاً در مواردی همچون کشیدن دندان عقل این عارضه بیشتر دیده شده است.

در اینکه دقیقاً چه عواملی باعث ایجاد حفره خشک می‌شود، تفاهم نظری دقیقی وجود ندارد ولی می‌توان گفت که دو دلیل اصلی می‌تواند به ایجاد حفره خشک منجر شود.

۱- اولین عامل، واردشدن هرگونه ضربه به ناحیه موردنظری است که دندان کشیده شده است، است. حال این ضربه ممکن است در طول روند کشیدن دندان وارد شده باشد و یا بعد از انجام روند کشیدن دندان.

به همین دلیل است که بسیار حائز اهمیت است که در حین مسواک زدن به‌هیچ‌عنوان نباید به ناحیه مذکور نزدیک شد و به آن ضربه وارد کرد.

۲- دیگر عامل نیز تجمع برخی از باکتری‌های خاص است که می‌تواند در اثر مصرف برخی از مواد غذایی و نوشیدنی تشکیل شده باشد.

در ذیل به چند عامل مؤثر دیگر نیز اشاره خواهیم کرد.

• مصرف سیگار و یا انواع تنباکوها: نه‌تنها مواد شیمیایی موجود در دخانیات و تنباکو، روند بهبود شما را به تأخیر می‌اندازد، بلکه عمل مکش نیز به‌تنهایی می‌تواند باعث شود لخته به‌درستی شکل نگیرد.
• مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی: برخی از داروهای ضدبارداری حاوی مقدار زیادی استروژن (estrogen) هستند که در نتیجه مصرف آن روند بهبودی طبیعی فرد به میزان زیادی به تأخیر می‌افتد.
• عدم مراقبت مناسب از ناحیه مذکور: نادیده‌گرفتن توصیه‌هایی که دندان‌پزشک و یا جراح به شما می‌کند و عدم رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان می‌تواند به ایجاد پدیده حفره خشک منجر شود.

عوارضی که بر اثر این پدیده می‌تواند ایجاد شود شامل تأخیر چشمگیر روند بهبود، ایجاد عفونت در حفره و یا عفونت در استخوان است. برای درمان این پدیده، دندان‌پزشک با استفاده از یک پوشش سعی می‌کند عدم ایجاد لخته روی حفره را جبران کند.

البته قبل از نصب این پوشش نیاز است که این حفره به‌صورت کامل پاک‌سازی شود و عاری از هرگونه مواد غذایی و … باشد. در برخی موارد نیز ممکن است بعد از نصب این پوشش برخی از داروهای خاص برای شما تجویز شود تا از هرگونه مشکل احتمالی جلوگیری شود.

 علت درد لثه

لثه یک بافت گوشتی و نرم است که وظیفه آن حفاظت و حمایت از دندان‌ها است. گاهی ممکن است در اثر تحریک، عفونت و آسیب‌دیدگی درد لثه ایجاد شود و شما را ناتوان کند. درد لثه ممکن است موقتی باشد، اما توصیه می‌کنیم در صورتی که درد لثه شما طولانی شد حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. درد لثه ممکن است از یک درد جزئی و موقت، به دردی ناتوان‌کننده و مزمن تبدیل شود. از دلایل احتمالی درد لثه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آفت دهانی
• بریدگی و آسیب‌دیدگی لثه
• التهاب لثه
• تغییرات هورمونی به خصوص در دوران بارداری
• مسواک زدن اشتباه
• استفاده نادرست از نخ دندان
• سینوزیت
• تشکیل آبسه دندان

مراقبت بعد از کشیدن دندان

به طور معمول بعد از کشیدن دندان، چند روز طول خواهد کشید تا شما بهبودی کامل پیدا کنید. اقدام‌هایی که از آن‌ها نام خواهیم برد، به شما در این روند کمک خواهد کرد تا با سرعت بیشتری به بهبودی کامل دست پیدا کنید.

• استفاده از کیسه یخ روی صورت. این کار به شما کمک خواهد کرد تا ورم را به حداقل برسانید. ده دقیقه زمان مناسبی برای هر مرحله استفاده از کیسه یخ است.
• بعد از اینکه دندان‌پزشک روی ناحیه‌ای که دندان از آن جا کشیده شده است، گاز (باندیج) قرار داد، سعی کنید آن را فشار دهید تا از خون‌ریزی و ایجاد لخته جلوگیری کنید. سه تا چهار ساعت زمان مناسبی برای این اقدام است. درصورتی‌که گاز به خون آغشته شده است، آن را تعویض کنید.
• داروهایی که برای شما تجویز شده است از جمله مسکن را به طور منظم مصرف کنید.
• تا بیست و چهار ساعت از نی برای نوشیدن استفاده نکنید.
• تا بیست و چهار ساعت استراحت کنید و بعد از کشیدن دندان سریعاً به روند روزمره خود بازنگردید.
• از مصرف هرگونه دخانیات قبل و بعد از روند کشیدن دندان خودداری کنید.
• از بالشت مناسب هنگام درازکشیدن استفاده کنید.
• می‌توانید از مسواک و نخ دندان استفاده کنید ولی به ناحیه‌ای که دندان کشیده شده است، نزدیک نشوید.
• تا روز بعد از کشیدن دندان، از غذاهای نرم مثل پوره و یا ماست استفاده کنید. بعد از بیست و چهار ساعت می‌توانید به‌مرور به رژیم غذایی معمول خود برگردید.

اگر درد شما به‌مرور کاهش پیدا نکرد و تا چند روز ادامه پیدا کرد، ممکن است ناحیه مذکور دچار عفونت شده باشد. در این شرایط و یا در صورت تجربه تب و ترشح در این ناحیه حتماً به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید و او را از شرایطی که در آن قرار دارید، مطلع کنید.

ممنون که تا انتها با ما همراه بودید. برای شما روزهایی پر از لبخند و سلامتی را آرزومندیم.

منبع: webmd