انواع دندان مصنوعی | مراقبت از دندان مصنوعی
یکی از بهترین و محبوب‌ترین راه‌های جایگزین کننده‌ی دندان ازدست‌رفته “ایمپلنت دندان” است. ایمپلنت روشی نوین، پرکاربرد و بادوام است. اما بسیاری هستند که نمی‌توانند از این روش استفاده کنند. استفاده از ایمپلنت نیازمند شرایط خاصی است. مثلاً فرد باید از استخوان فک کافی برخوردار باشد و شرایط جراحی کردن را داشته باشد.
اما اگر به هر دلیلی فرد نتواند از این روش استفاده کند و یا از پس هزینه‌های آن برنیاید، یکی از معمول‌ترین و پرمخاطب‌ترین روش‌های جایگزین دندان‌های ازدست‌رفته، دندان مصنوعی است.
دندان مصنوعی انواع مختلفی دارد. به‌عنوان‌مثال یکی از انواع دندان مصنوعی، دست دندان است که بیشتر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما با آن زندگی کرده‌اند. علاوه بر دست دندان، انواع دیگر دندان مصنوعی یا پروتز هم وجود دارند که در ادامه به معرفی آنان و بررسی و مقایسه‌ی آن‌ها با یکدیگر می‌پردازیم.
دندان مصنوعی نسبت به ایمپلنت برتری‌ها و ضعف‌هایی دارد. از برتری‌های آن می‌توان به قیمت مناسب‌تر و زمان کوتاه‌تر برای جای‌گذاری اشاره کرد. اما از ضعف‌های آن می‌توان به طول عمر کوتاه‌تر و عملکرد ضعیف‌تر اشاره کرد.
اگر دندان خود را از دست داده‌اید و می‌خواهید روش مناسب جایگزین‌کردن آن را پیدا کنید، با ما همراه باشید.
چرا یک فرد دندان خود را از دست می‌دهد؟
ازدست‌رفتن دندان از دلایل اصلی درخواست برای دندان مصنوعی است. افراد به دلایل متعددی دندان‌های خود را از دست می‌دهند که برخی از آن‌ها عبارتاند از؛
- بیماری‌های پریودنتال (این مورد از معمول‌ترین علل ازدست‌رفتن دندان است)
- کشیدن دندان
- آسیب و ترومای وارد شده به صورت و فک
- بهداشت فردی ضعیف و نامناسب
- کهن‌سالی (فرد با بالاتر رفتن سن، در معرض ازدست‌دادن دندان قرار می‌گیرد)
- پوسیدگی و آسیب‌دیدگی شدید دندان
اگر یکی از شرایط زیر را دارا باشید در خطر ازدست‌رفتن دندان هستید؛
- اگر سن شما بالاتر از ۳۵ سال باشد.
- اگر جنس شما مذکر باشد.
- افرادی که از سیگار و تنباکو استفاده می‌کنند بیشتر از دیگران در معرض ازدست‌رفتن دندان هستند.
- اگر بیماری التهابی آرتروز روماتوئید داشته باشید.
- اگر بیماری زمینه‌ای فشارخون بالا و یا دیابت داشته باشید.
- اگر به طور منظم به دندانپزشکی مراجعه نکنید و فرصت این را نداشته باشید که یک متخصص دندان‌های شما را معاینه کند.
- درصورتی‌که از بهداشت فردی ضعیف برخوردار باشید در خطر بیشتر ازدست‌رفتن دندان قرار می‌گیرید. بهداشت فردی شامل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و سایر مراقبت‌های روتین می‌باشد.
برای دریافت مشاوره و دریافت سؤال بیشتر، با کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر محمد نیکزاد تماس حاصل فرمایید.
انواع دندان مصنوعی کدام‌‌اند؟
همان‌طور که گفته شد، دندان مصنوعی انواع مختلفی دارد. هر کدام آن‌ها مناسب افراد خاص با سبک زندگی و شرایط خاص است. معروف و معمول‌ترین انواع دندان‌های مصنوعی عبارتاند از؛
دست دندان کامل متحرک (complete denture)
دست دندان کامل یا دندان مصنوعی کامل یک سری کامل دندان برای فک بالا و فک پایین است و قابلیت جابه‌جایی دارد. این نوع دندان مصنوعی متحرک است و می‌توان آن را از دهان خارج کرد.
دندان مصنوعی کامل متحرک ظاهری شبیه به دندان‌های طبیعی دارد و یک ست کامل را تشکیل می‌دهد. افرادی که همه‌ی دندان‌های خود را ازدست‌داده‌اند می‌توانند از این روش برای جایگزین‌کردن همه‌ی دندان‌های از دست رفته‌ی خود استفاده کنند.
دندان مصنوعی کامل از نوع سنتی است. افرادی که از این نوع دندان مصنوعی استفاده می‌کنند می‌توانند توانایی جویدن، گزیدن و صحبت‌کردن خود را بازیابند و همچنین با طبیعی نمودن ظاهر خود، اعتمادبه‌نفس ازدست‌رفته‌ی خود را تقویت کنند.
البته که ظاهر این نوع پروتز نسبت به ایمپلنت دندان کمتر طبیعی است و همچنین عملکرد آن نیز به کیفیت ایمپلنت نمی‌رسد. اما برای افرادی که نمی‌خواهند زیاد هزینه کنند و تمایل دارند در کوتاه‌ترین زمان تمامی دندان‌های خود را بازگردانند انتخاب فوق‌العاده‌ای به نظر می‌رسد.
بهتر است بدانید که دندان کامل متحرک ممکن است معایبی داشته باشد. اگر فرد لاغر شود، دندان مصنوعی او دیگر متناسب نیست و باید تغییراتی در آن اعمال شود. همچنین در ابتدای جای‌گذاری دست دندان، فرد مشکلاتی در جویدن و صحبت‌کردن دارد و تا به آن عادت کند زمان نامشخصی باید سپری شود.
البته که برخی بیماران از این که باید دندان‌های خود را شب از دهان خارج کنند دچار احساس ناخوشایندی می‌شوند که این هم از معایب دندان مصنوعی کامل متحرک است.
همچنین عمر این دندان‌ها نسبت به طول عمرایمپلنت دندان کمتر است. یکی از مهم‌ترین معایبی که دست دندان دارد، ناتوانی آن در حفظ استخوان فک است. احتمالاً می‌دانید که ایمپلنت شامل یک ریشه‌ی پیچ مانند تیتانیومی است که در استخوان فک فرومی‌رود و لثه بر روی آن بخیه می‌خورد. بااین‌وجود، استخوان فک اطراف ایمپلنت رشد می‌کند و آن را در جای خود محکم می‌کند.
هنگامی که یک ریشه یا چیزی شبیه به ریشه درون استخوان فک باشد، آن را تحریک به تقسیم می‌کند و از تحلیل رفتن آن جلوگیری می‌کند. در دندان مصنوعی کامل چنین اتفاقی نمی‌افتد و بعد از مدتی و به‌مرورزمان، استخوان فک تحلیل رفته و صورت دفرمه می‌شود. در این حالت بیمار دچار پیری زودرس چهره می‌شود که در بیشتر افراد کهن‌سال آن را می‌بینیم. در کلینیک دندانپزشکی دکتر نیکزاد لبخند خود را زیبا کنید.
ایمپلنت همه دندان برای افرادی که تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند امکان‌پذیر است؟
دست دندان برای چه کسانی انتخاب قابل قبولی است؟
افرادی که می‌توانند کاندید مناسبی برای دست دندان باشند عبارتاند از؛
- بیماران کهن‌سال:
معمولاً بیماران بالای ۶۵ سال تمامی دندان‌های خود را ازدست‌داده‌اند. شاید بپرسید چرا؟ با بالاتر رفتن سن، دندان‌ها به آخر عمر خود نزدیک می‌شوند، مخصوصاً در بیمارانی که بیماری‌های زمینه‌ای نیز دارند. البته که مثال نقض در این گروه بسیار است. بسیار هستند بیمارانی که در سنین ۷۰ سالگی نیز دندان‌های خود را حفظ کرده‌اند.
- بیماران جوان‌تر:
برای این گروه، تنها افرادی که به علت مشکلات خاصی مثل تروما و یا بیماری‌هایی که سبب ازدست‌رفتن تمام دندان‌ها شده است، می‌توان از دست دندان استفاده کرد. البته توجه داشته باشید که همان‌طور که گفته شد، دست دندان از تحلیل استخوان پیشگیری نمی‌کند و ممکن است صورت فرد دچار پیری زودرس شود.
دندان مصنوعی ثابت نیمه (پارسیل – fixed partial denture-FPD)
به این دسته از دندان‌های مصنوعی بریج ناکامل بر پایه ایمپلنت نیز گفته می‌شود. این دندان‌های مصنوعی از دندان‌های طبیعی خود فرد و یا ایمپلنت‌های کاشته شده در دهان به‌عنوان دندان پایه و حمایت‌گر استفاده می‌کنند؛ بنابراین برای کسانی مناسب هستند که همه‌ی دندان‌های خود را از دست نداده‌اند و یا ایمپلنت برای ساپورت این دندان‌ها دارند.
همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، FPDها می‌توانند چند دندان ازدست‌رفته در یک ردیف را با دو ایمپلنت جایگزین کنند. برخلاف دندان‌های مصنوعی کامل و ناکامل متحرک، این نوع پروتز را نمی‌توان از دهان خارج کرد زیرا در جای خود فیکس و ثابت شده‌اند. این دندان‌های مصنوعی دائمی یک یا چند دندان ازدست‌رفته در یک ردیف را جایگزین می‌کنند.
دندان مصنوعی ثابت ناکامل چه خوبی‌هایی دارد؟
این دندان‌ها نسبت به دندان مصنوعی کامل متحرک خوبی‌هایی دارد که در ادامه به ذکر آن‌ها می‌پردازیم؛
- دندان مصنوعی متکی بر ایمپلنت نسبت به دست دندان از استحکام بیشتری برخوردار است. زیرا این دندان از دندان‌های طبیعی خود فرد و یا از ایمپلنت‌های کاشته شده حمایت می‌گیرد.
- بیمار احساس اعتمادبه‌نفس بالاتری دارد و نسبت به دست دندان از زیبایی طبیعی بیشتری برخوردار است.
- بیمار احساس راحتی بیشتری نسبت به دست دندان می‌کند زیرا دندان مصنوعی او ثابت است و نه جابه‌جا می‌شود و نه از دهان خارج می‌گردد.
- عمر طولانی‌تری دارد اگر بیمار از بهداشت عمومی خوبی برخوردار باشد.
دندان مصنوعی ثابت ناکامل چه بدی‌هایی دارد؟
مثل همه‌ی روش‌های دیگر، در کنار خوبی‌هایی که یک روش دارد، بدی‌هایی نیز در آن دیده می‌شود. این بدی‌ها عبارتاند از؛
- تغییراتی در دندان‌های پایه و حمایت‌گر خود می‌دهد که قابل برگشت نیستند. مثلاً باید شکل آن‌ها مناسب دندان پایه بودن بشود.
- دندان‌های حمایت‌گر بیشتر در معرض خطر هستند و ممکن است آسیب ببیند.
- با وجود بریج احتمال بیماری‌های پریودنتال در صورت مراقبت نکردن وجود دارد.
- هزینه‌ی جای‌گذاری آن‌ها نسبت به دست دندان بیشتر است.
دندان مصنوعی ناکامل متحرک (removable partial denture)
برخلاف دست دندان که برای جایگزین‌کردن همه‌ی دندان‌ها به کار برده می‌شود، دندان مصنوعی ناکامل متحرک برای برخی دندان‌های ازدست‌رفته کاربرد دارد. این دندان‌های مصنوعی پارسیل تعدادی دندان هستند که به پلاستیکی شبیه به لثه متصل شده‌اند و می‌توان آن‌ها را از دهان خارج و یا مجدداً در دهان وارد کرد.
با استفاده از آن‌ها می‌توانید دندان‌های ازدست‌رفته‌ی خود را جایگزین کنید. این روش برای کسانی مناسب است که به هر دلیلی نمی‌توانند از بریج دندان استفاده بکنند توجه داشته باشید که با استفاده از این نوع پروتز نیز نمی‌توان استخوان فک را حفظ کرد و بیمار می‌تواند دچار بد فورمی و پیری صورت بشود.
اوردنچر یا دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت (implant-retained denture)
اوردنچر دندان نوعی دندان مصنوعی است که به طور ثابت و همیشگی به دندان‌های شما متصل نمی‌شود. این نوع دندان مصنوعی با کلیپس‌هایی به ایمپلنت می‌توان آن را هنگام شستشو و یا خواب از دهان خارج کرد.
این نوع دندان مصنوعی از دندان‌های مصنوعی سنتی یا همان دست دندان‌ها بهتر هستند زیرا از ثبات بیشتری برخوردارند و به‌سادگی در دهان تکان نمی‌خورند و جابه‌جا نمی‌شوند. در واقع برای دست دندان چیزی که باعث سر جای خود ماندن آن می‌شود نیروی مکشی است که بین دندان مصنوعی و لثه ایجاد می‌شود.
اما در اوردنچر این اتصال فیزیکی و توسط پین‌هایی است که به ایمپلنت متصل می‌شوند. این دندان‌ها را باید هر شب از دهان خارج کنید و به طور منظم شستشو دهید.
اوردنچر چه خوبی‌هایی دارد؟
- عمر این نوع دندان مصنوعی به نسبت طولانی است. البته که عمر هیچ‌کدام از این روش‌ها به بلندی و پایداری ایمپلنت نیست.
- ظاهر این نوع دندان مصنوعی به نسبت طبیعی‌تر است و باعث بالاتر رفتن اعتمادبه‌نفس بیمار می‌شود.
- جویدن، گزیدن و صحبت‌کردن بیمار را بهبود می‌بخشد و باعث می‌شود کیفیت زندگی او افزایش پیدا کند.
دندان‌های مصنوعی فوری
دست دندان‌های سنتی را معمولاً ۶ تا ۸ هفته بعد از کشیدن دندان‌ها باقیمانده بر جای می‌گذارند. اما نوعی دندان مصنوعی وجود دارد که آن را بلافاصله در دهان قرار می‌دهند و دندان‌های ازدست‌رفته‌ی بیمار را جایگزین می‌کنند.
اگر چه این که به‌سرعت دندان‌های ازدست‌رفته‌ی بیمار جایگزین می‌شود، او را آسوده‌خاطر می‌کند، اما مشکلات و دردسرهایی که برای بیمار ایجاد می‌کند بسیار بیشتر از دندان‌های مصنوعی سنتی است.
چگونه از دندان‌های مصنوعی خود مراقبت کنیم؟
با راهکارهای زیر می‌توانید عمر دندان مصنوعی خود را افزایش دهید و برای مدتی طولانی‌تر از آن‌ها بهره ببرید؛
- سعی کنید هر شب آن‌ها را با یک مسواک نرم به‌آرامی مسواک کنید و از آلودگی‌ها بزدایید.
- اگر دندان مصنوعی شما قابلیت خارج‌شدن از دهان را دارد، آن را شب‌ها در مایع مخصوصشان که برای نگهداری آن‌ها ساخته شده است بگذارید.
- اگر مایع مخصوص نگهدارنده‌ی آن‌ها را ندارید می‌توانید از سرکه‌ی سفید رقیق شده استفاده کنید.
- در صورت بروز هر گونه مشکل بلافاصله به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و دریافت سؤال بیشتر، با کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر محمد نیکزاد تماس حاصل فرمایید.
منبع: mintdentalmn
