روکش دندان چیست؟ + عوارض روکش دندان

هر فرد از داشتن لبخندی زیبا اعتمادبه‌نفس می‌گیرد و می‌تواند عملکرد بهتری در اجتماع داشته باشد. اگر دندان‌های ما زیبا نبود چه؟ چه اقداماتی برای رفع مشکلات زیبایی دندان می‌توانیم انجام دهیم؟

دندان پزشکی زیبایی راه‌های بسیاری پیش روی مراجعه‌کنندگان قرار می‌دهد که با پیشرفت تکنولوژی‌ها و بالاتر رفتن اثربخشی روش‌ها، کمتر کسی بدون راه حلی برای رفع مشکلات ظاهری دندان‌هایش خواهد زیست!

یکی از روش‌هایی که دندان‌پزشکی زیبایی به متقاضیان داشتن لبخند زیبا ارائه می‌کند، روکش‌های دندانی هستند. در این مقاله با آن‌ها آشنا خواهید شد.

روکش دندانی یا کراون چیست؟

کراون (crown) یک روکش به شکل دندان است که بر روی دندان قرار می‌گیرد و به دندان کمک می‌کند تا اندازه، شکل، رنگ و در واقع زیبایی خود را چندبرابر کند و عملکرد خود را به شکل قبل بازگرداند. وقتی که روکش روی دندان قرار می‌گیرد، تمام بخش قابل رویت دندان تا خط لثه را می‌پوشاند.

چه زمانی به روکش دندان نیاز است؟

در شرایط زیر می‌توان از روکش دندان استفاده کرد:

• برای تقویت یک دندان ضعیف و همچنین محافظت از آن می‌توان از روکش دندان استفاده کرد.

روکش دندان، از دندان‌هایی که ضعیف شده‌اند در برابر پوسیدن و شکستن محافظت می‌کند و همچنین بخش‌های یک دندان ترک‌خورده را کنار هم نگه می‌دارد.

• در مواردی مثل ترمیم دندان شکسته و یا دندانی که شدیداً آسیب‌دیده (مثلاً پوسیدگی عمیق دندان) می‌توان از روکش برای بازگردانی عملکرد و زیبایی دندان استفاده کرد.
• در شرایطی که دندان یک پرشدگی بزرگ دارد و بخش کمی از دندان باقی‌مانده است می‌توان از روکش برای پوشاندن آن استفاده کرد.
• یکی دیگر از موارد استفاده‌ی روکش‌ها، در هنگام نگه داری بریج در جای خود است.
• وقتی دندان‌ها بدشکل هستند و یا تغییر رنگ شدید داده‌اند، روکش‌ها این مسائل را می‌پوشانند.
• روکش دندان بر روی ایمپلنت دندانی قرار می‌گیرد.
• در اصلاح طرح لبخند روکش‌ها کاربرد بسزایی دارند.

روکش‌ها همچنین می‌توانند برای کودکان در موارد زیر استفاده شوند:

• برای حفظ دندانی که به‌قدری آسیب‌دیده است که مشکل آن با پرکردن رفع نمی‌شوند (همچنین دندان نمی‌تواند این فرایند را تحمل کند).
• حفظ دندان‌ها از پوسیدگی و خراب‌شدن برای کودکانی که بهداشت دندانی پرخطر دارند و نمی‌توانند آن را حفظ کنند.

انواع روکش‌دندان

انواع مختلف روکش دندان شامل روکش‌های دائمی و موقت موجودند که از مواد متفاوتی هم ساخته می‌شوند. روکش‌های دائمی می‌توانند از جنس استیل، تماماً فلز (مثلاً طلا یا دیگر انواع فلز)، ترکیب پرسلن و فلز، تماماً رزین و یا تماماً سرامیک باشند.

روکش استیل (stainless steel)

روکش‌های استیل روکش‌های از پیش ساخته شده‌ای هستند که به طور موقت بر روی دندان قرار می‌گیرند تا از دندان آسیب‌دیده و یا پرشده تا هنگامی که روکش اصلی برایش ساخته می‌شود محافظت کنند.

در کودکان معمولاً از این روکش برای برخی دندان‌های شیری استفاده می‌شود. این کراون تمامی دندان را می‌پوشاند و از پوسیدگی عمیق دندان شیری بیشتر آن جلوگیری می‌کند.

هنگامی که دندان شیری آرام، آرام می‌افتد تا دندان دائمی به جایش رشد کند، روکش هم به شکلی کاملاً طبیعی با دندان می‌افتد و مشکلی ایجاد نمی‌کند.

در مجموع روکش‌های استیل مناسب کودکان هستند و بیشتر هم برای دندان‌های آن‌ها استفاده می‌شوند، زیرا نیازی به ویزیت‌های متعدد برای جای‌گذاری آن‌ها نیست و همچنین از نظر اقتصادی از روش‌های به‌صرفه محسوب می‌شوند.

روکش‌های فلزی (metal)

فلز استفاده شده در روکش‌ها شامل آلیاژهایی هستند که معمولاً دارای مقادیر نسبتاً بالایی از طلا و پلاتین هستند و یا از آلیاژهایی که بیس آن‌ها کبالت، کروم و یا آلیاژهای نیکل کروم تشکیل شده‌اند.

روکش‌های فلزی در برابر جویدن و گزیدن مقاومت بالای از خود نشان می‌دهند و معمولاً بالاترین پایداری را در برابر پوسیدن از خود نشان می‌دهند. هم چنین روکش‌های فلزی به‌ندرت دچار شکستگی و یا لب‌پریدگی می‌شوند.

نکات منفی آن‌ها نمای فلزی و همچنین گران‌بها بودن فلز طلای موجود در آن است. روکش‌های فلزی معمولاً برای دندان‌های آسیاب دور از چشم می‌توانند انتخاب خوبی باشند.

روکش‌های ترکیب پرسلن و فلز یا PFM (Porcelain-fused-to-metal)

از انواع روکش‌هایی که هم رنگ دندان‌های طبیعی هستند می‌توان به روکش‌های pfm اشاره کرد (برخلاف روکش‌های فلزی). علاوه بر روکش‌های تماماً سرامیک، روکش‌های pfm نیز، شبیه به دندان‌های طبیعی هستند.

هرچند که فلز زیر پرسلن ممکن است گاهی خود را نشان دهد، بالاخص در خط نزدیک به لثه‌ها که ممکن است به شکل یک خط تیره دیده شود، مخصوصاً اگر لثه‌ها عقب‌نشینی کنند.

مناسب‌ترین روکش برای دندان‌های مخالف، نسبت به روکش‌های فلزی و رزین، این روکش است. توجه داشته باشید که پرسلن روکش ممکن است شکسته و یا جدا شود.

این کراون‌ها برای دندان‌های جلویی و عقبی و همین‌طور بریج‌های بزرگ انتخاب خوبی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پیشگیری از عقب‌نشینی لثه مقاله‌ی عوامل بروز تحلیل لثه را مطالعه فرمایید.

روکش‌های تماماً رزین

روکش‌های تماماً رزین نسبت به سایر روکش‌ها ارزان‌قیمت‌تر هستند. هرچند این روکش‌ها نسبت به باقی روکش‌ها عمر کمتری دارند و نسبت به ازبین‌رفتن و شکستن مقاومت کمتری نشان می‌دهند.

روکش‌های تماماً سرامیک یا تماماً پرسلن

این روکش‌ها بیشترین شباهت را با دندان‌های طبیعی دارند و می‌توانند بهترین انتخاب برای افرادی باشند که نسبت به فلزات حساسیت نشان می‌دهند. روکش‌های سرامیکی می‌توانند برای درمان دندان‌های پوسیده جلویی و عقبی انتخاب خوبی باشند.

روکش‌های موقت و دائمی

روکش‌های موقت معمولاً در مطب دندان‌پزشک آماده‌سازی می‌شوند اما روکش‌های دائمی باید در شرایط آزمایشگاهی و با تکنیک‌های پیشرفته‌تر ساخته شوند.

در واقع روکش‌های موقت، معمولاً از اکریلیک و یا از استیل ساخته می‌شوند و می‌توانند تا زمانی که روکش‌های دائمی در آزمایشگاه ساخته می‌شوند، از دندان‌های شما محافظت کنند.

اقداماتی که برای نصب روکش بر روی دندان انجام می‌گیرد.

آماده‌کردن دندان برای قرارگرفتن روکش بر روی آن معمولاً در طی دو مرحله و با دو مراجعه به دندان‌پزشک انجام می‌گیرد.

مراجعه اول: بررسی و آماده‌کردن دندان

در مراجعه اول: پیش از آن که دندان‌پزشک دندان شما را برای پذیرفتن روکش آماده کند، آن را به طور کامل بررسی می‌کند. معمولاً این بررسی با گرفتن تعداد تصویر با اشعه ایکس از دندان برای بررسی ریشه و استخوان آن گرفته می‌شود.

اگر دندان شدیداً آسیب‌دیده باشد و ریشه کاملاً پوسیده باشد و یا دچار عفونت شده باشد، اقدامات درمانی دیگر انجام می‌شوند و سپس دندان برای گرفتن روکش آماده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله علائم پوسیدگی ریشه دندان را بخوانید.

قبل از این که ساختن روکش خاص شما آغاز شود، اقدامات دیگری صورت می‌گیرد. ابتدا دندان‌پزشک دندان و لثه شما را بی حس می‌کند و سپس دندانی که قرار است تحت حمایت روکش قرار بگیرد، ریشیپ و کانتور می‌شود (تراشیده می‌شود) تا فضا برای قرارگرفتن روکش روی آن ایجاد شود.

مقدار تراشیدن دندان به نوع روکشی که بر روی آن قرار می‌گیرد، بستگی دارد. از طرف دیگر اگر بخش زیادی از دندان به علت پوسیدگی برداشته شده است، دندان‌پزشک با فیلینک و پرکردن دندان را برای قرارگرفتن روکش روی آن آماده می‌کند.

پس از شکل‌دادن به دندان، دندان‌پزشک از یک خمیر استفاده می‌کند تا شکل روکشی که قرار است روی دندان قرار بگیرد را داشته باشد. هرچند گاهی این کار توسط اسکن‌های دیجیتال و بدون خمیر انجام می‌شود.

قالب‌گیری روکش دندان بسیار ضروری است زیرا روکش باید مناسب شما باشد و عمل جویدن و حرف‌زدن شما را مختل نکند و بالاترین کارایی و زیبایی را داشته باشد. اسکن‌ها و تصاویر و یا قالب ساخته شده برای روکش شما به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا روکش شما ساخته شود.

معمولاً این پروسه ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد. اگر جنس روکش ساخته شده برای شما از پرسلن باشد، با نظر شما و البته انتخاب دندان‌پزشک، رنگ مناسب روکش انتخاب خواهد شد.

دندان‌پزشک بررسی می‌کند که رنگ انتخاب شده با دندان‌های کناری یکی باشد. (برای انتخاب رنگ روکش دندان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود.

تا زمانی که روکش شما آماده می‌شود و در مراجعه اول، دندان‌پزشک از یک روکش موقت برای محافظت از دندان شما استفاده می‌کند. این روکش‌ها معمولاً از اکریلیک ساخته شده و با چسب بر روی دندان ثابت می‌شوند.

مراجعه دوم: قراردادن روکش دائمی بر روی دندان

در مراجعه دوم: دندان‌پزشک روکش موقت شما را برمی‌دارد و روکش دائمی را با دندان‌هایتان مطابقت می‌دهد. در صورت مناسب بودن روکش ساخته شده، یک بی‌حسی موضعی داده می‌شود و روکش دائمی بر روی دندان شما می‌چسبد.

چگونه از روکش موقت خود مراقبت کنم؟

ازآنجایی‌که روکش‌های موقتی برای چند روز بر روی دندان شما می‌مانند تا روکش دائمی و اصلی شما آماده شود، بهتر است مراقبت‌های زیر را انجام دهید:

• از خوردن مواد غذایی چسبنده (مثل کارامل) و جویدنی (مثل آدامس) خودداری کنید. ممکن است به روکش چسبیده و آن را از دندان جدا کنند.
• از سمتی از دهان خود که در آن روکش موقت موجود است کمتر استفاده کنید. لقمه‌های غذا را به سمت دیگر دهانتان هدایت کنید.
• از جویدن غذاهای سخت مثل برخی میوه‌ها و سبزیجات خودداری کنید، ممکن از باعث شکستگی و جداشدگی روکش شوند.
• نخ دندان را از لای دندانی که روکش دارد به سمت بالا و محکم نکشید، تنها از لای دندان آن را سر دهید.

روکش‌های دندانی چه مشکلات و عوارضی را ممکن است ایجاد کنند؟

حساسیت

بعد از فرایند جای‌گذاری روکش دندان ممکن اصلاً دندان شما برای مدت کوتاهی حساس بماند. اگر دندانی که روکش شده است عصب دارد، ممکن است نسبت به سرما و گرما اندکی حساس‌تر باشید.

ممکن است دندان‌پزشک شما به شما توصیه کند از خمیردندان مناسب دندان‌های حساس استفاده کنید. اگر درد دندان روکش شده و حساسیت دندان برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

پریدگی گوشه‌های روکش

اگر روکش شما از جنس تماماً پرسلن و یا pfm باشد، ممکن است دچار تراش خوردگی و خراش شود. اگر آسیب به روکش اندک باشد می‌توان از اندکی رزین برای تصحیح آن استفاده کرد، درصورتی‌که آسیب عمیق باشد، روکش باید جایگزین شود.

شل بودن روکش

گاهی چسب استفاده شده در زیر روکش از بین می‌رود و این مسئله نه‌تنها باعث شل شدن روکش می‌شود، بلکه به باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها اجازه می‌دهد به زیر روکش رفته و در آنجا تکثیر شوند و ایجاد عفونت کنند. زمانی که روکش شل و یا لق می‌شود، به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

درصورتی که روکش دندان به هر دلیلی شل شد سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید و خودتان برای برداشتن روکش دندان لق اقدام نکنید. نحوه برداشتن روکش دندان توسط دنداپزشک با شیوه‌هایی انجام می‌شود که آسیب کمتری به دندان زیر روکش وارد خواهد شد.

افتادن و جداشدن روکش

گاهی روکش به دلایل مختلف اعم از پوسیدگی دندان زیر روکش شدن و ازبین‌رفتن دندان زیر آن و یا ازبین‌رفتن چسب روکش ممکن است از روی دندان جدا شود. اگر روکش جدا شد، آن را تمیز کرده و همچنین دندان خود را نیز بشویید و به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

می‌توانید تا زمانی که دکتر شما به شما وقت می‌دهد آن را با چسب‌های موجود در داروخانه‌ها که مخصوص اتصال موقتی روکش به دندان هستند، روکش را بر روی دندان خود نگه دارید. دندان‌پزشک شما تصمیم می‌گیرد که می‌توان از روکش قبلی استفاده کرد و یا یک روکش جدید موردنیاز است.

دیده‌شدن یک خط تیره در نزدیکی خط لثه بر روی روکش

اگر از روکش pfm استفاده می‌کنید، دیدن این خط طبیعی است. این خط تیره نمایانگر فلز به کار برده شده در زیر پرسلن است. اگر از نظر زیبایی با آن مشکل دارید، دندان‌پزشک شما آن را با روکش تماماً پرسلن و یا تماماً رزین عوض می‌کند.

یکی دیگر از مواردی که ممکن است بیماران بعد از انجام این روش درمانی تجربه کنند تیر کشیدن دندان روکش شده است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در صورتی‌که تیر کشیدن دندان به صورت مداوم و همراه با درد است برای بررسی وضعیت روکش دندان خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

منبع: my.clevelandclinic.org